جراحی قرنیه بالیزر

لیزیک چیست؟

انجام عمل جراحی قرنیه با لیزر اگزایمر جهت کاهش یا اصلاح عیوب انکساری چشم می باشد.

چه تفاوتی بین لیزیک ، لازک وPRK می باشد؟

در جراحی لیزیک پس از برداشتن فلپ (ورقه نازکی) از قرنیه لیزر انجام می شودو بعد از انجام لیزر ، فلپ قرنیه به جای خود برگردانده می شود.

در جراحی لازک ، اپی تلیوم سطح قرنیه به کمک الکل برداشته می شود و سپس از لیزر اگزایمر استفاده می شودو مجددا فلپ اپی تلیال سرجایش برگردانده شده و بعد از عمل از لنز تماسی پانسمانی به مدت ۳ تا ۴ روز تا زمان ترمیم مجدد اپیتلیوم استفاده می شود.leyzik-cheshm

در جراحی PRK : اپیتلیوم سطح قرنیه به روش مکانیکی برداشته شده و پس از انجام لیزر اگزایمر از لنز پانسمانی روی سطح قرنیه تا بهبودی اپیتلیوم استفاده می شود.

چه کسانی می توانند از جراحی لیزر اگزایمر استفاده کنند؟

افرادی که حداقل ۱۹ سال کامل داشته باشند، حداقل یک سال و نیم شماره چشم آنها ثابت مانده باشد ودید آنها با عینک کامل باشد، بیماری چشمی یا جسمانی که نتایج عمل را محدود نماید نداشته باشند و تصویر برداری از قرنیه آنها معیارهای لازم برای عمل جراحی را داشته باشد. افرادی که قرنیه نازک دارند یا مبتلا به قوز قرنیه می باشند نیز کاندید جراحی لیزری نمی باشند .amal-leyzik

در صورتیکه نتوانیم از جراحی با لیزراگزایمر استفاده کنیم چه انتخابهای دیگری به جز استفاده از عینک خواهیم داشت؟

۱- استفاده از لنزهای تماسی سخت.

۲- استفاده از لنزهای داخل چشمی.

آیا احتمال بازگشت شماره چشم پس از عمل وجود دارد؟

احتمال بازگشت شماره چشم بستگی به عوامل متعددی مثل مدت ثابت بودن شماره چشم قبل از عمل، سن بیمار و میزان عیب انکساری اصلاح شده و میزان آستیگماتیسم قبل از عمل دارد.

چه نکاتی را باید قبل و بعد از عمل جراحی رعایت کنیم؟

بهتر است چند روز قبل از عمل روزی سه بار با شامپو بچه رقیق شده در آب، لبه های پلک و مژه ها را شستشو دهیم ، بعد از عمل طبق دستور پزشک سر موقع از قطره ها استفاده نماییم. اگر لنز تماسی از چشم خارج شده آن را دور انداخته در اولین فرصت به پزشک خود مراجعه نماییم. تا وقتی لنز تماسی داخل چشم می باشد. ( ۳ تا۴ روز اول بعد از عمل) از شستن صورت و استحمام ( برخورد آب به چشم ) پرهیز نماییم .

عوامل خطر ساز قبل از عمل چیست؟

بلفاریت یا التهاب لبه پلک ها – خشکی چشمها – نازکی قرنیه – آستیگماتیسم بالا و مایل، عدم اصلاح دید با عینک، عدم ثبات نمره چشم در دوسال اخیر، سن کمتر از ۲۰ سال ، آلرژی فصلی، بیماریهای زمینه ای چشمی یا جسمانی مثل بیماری قند و بیماریهای روماتیسمی و مشاغل پرخطر مثل پرستاران و کادر درمانی و افرادی که در محیطهای آلوده خدمت می نمایند مثل آزمایشگاه و کارخانجات و داشتن شغل های پرخطر مثل کشاورزی و جوشکاری و آهنگری، کار درمحیط های آلوده به مواد شیمیایی و بخارات سمی.amal-layzik

چرا چشم پزشکان خودشان کمتر جراحی لیزیک می کنند و از عینک استفاده می کنند؟

بسیاری از چشم پزشکان در سن پیر چشمی هستند و اگر عمل کنند برای اکثر کارها مثل معاینات بیماران با دستگاه، عمل جراحی با میکروسکوپ و مطالعه مجلات و کتابها و نوشتن نسخه برای بیماران باید از عینک پیر چشمی استفاده کنند لذا تمایل چندانی برای انجام عمل ندارند. گرچه تعدادی از چشم پزشکان نیز هستند که با اطلاع کامل از عوارض جراحی ، عمل لیزیک کرده اند و بسیار راضی می باشند.

آیا می توان پیر چشمی راهم با جراحی لیزری درمان نمود؟

هنوز لیزری که بتواند پیر چشمی را هم درمان نماید، استفاده عمومی پیدا نکرده است بنابراین بیماران نزدیک بینی که بالای چهل سال دارند پس از عمل باید جهت کارهای نزدیک و مطالعه از عینک استفاده کنند.amal-leyzik-cheshm

آیا دستگاههای لیزر مختلف در نتیجه جراحی لیزیک موثرند؟

بلی، دستگاههای پیشرفته تر نتایج دید بهتری به ارمغان می آورند.

آیا احتمال پارگی پرده چشم متعاقب عمل لیزیک وجود دارد؟

افراد نزدیک بین معمولا پرده چشم(شبکیه) نازکتر از افراد عادی دارند که ممکن است خود به خود و یا با ضربه کوچکی دچار پارگی شود و ربطی به عمل ندارد.از علائم شروع پارگی پرده چشم رؤیت جرقه های نورانی به خصوص شبها و در محیط تاریک می باشد و پس از آن یک طرف از میدان بینایی تاریک می گردد. در صورت بروز چنین علائمی سریعا باید به اورژانس چشم مراجعه شود و پس از ریختن قطره در اورژانس محیط شبکیه چک شود و با متخصص شبکیه مشورت گردد. لازم است قبل از عمل نیز این افراد معاینه کامل شوند و در صورت وجود سوراخ شبکیه ، دو ماه قبل از جراحی لیزیک تحت لیزر شبکیه قرار گیرند. دراین موارد جراحی لازک یا PRK ریسک کمتری نسبت به جراحی لیزیک دارد. این افراد تا آخر عمر چه عمل شوند و چه عمل نشوند باید سالانه و به هنگام نیاز تحت نظر متخصصین شبکیه باشند.

چه مدت طول می کشد تا پس از عمل به دید نهایی و مورد انتظار خود برسیم؟

معمولا دید پس از عمل روز اول خیلی خوب است و در روزهای بعد مقداری کاهش می یابد ولی به تدریج با منظم شدن لایه های اپی تلیوم قرنیه دید روز به روز شفاف تر می گردد و از ۲ هفته تا سه ماه پس از عمل به حد مورد انتظار می رسد بدیهی است استفاده به موقع از قطره های تجویز شده در تسریع بهبود دید و تثبیت آن نقش بسزایی ایفاء می نماید. این مسائل به خصوص در مورد عمل لازک و PRK بیشتر صدق می کند. البته دید نزدیک ممکن است تا یک ماه پس از عمل تار باشد که به تدریج بهبود می یابد. افرادیکه قبل از عمل سن بالای ۴۰ سال داشته اند، پس از عمل باید از عینک مطالعه استفاده کنند.

چه مدت پس از عمل باید از عینک آفتابی استفاده کنیم؟

امروزه توصیه می شود به خاطر اثرات اشعه ماوراء بنفش روی استرومای قرنیه که در حال شکل گیری مجدد می باشد، حداقل تا ۶ ماه از مواجهه با نور مستقیم خورشید و منابع دیگر اشعه ماوراءبنفش به خصوص در فصول گرم خود داری نموده ولی استفاده از عینک آفتابی در محیطهای سر بسته مثل منزل ومحیط کار لازم نیست.estefade-az-eynak-baraye-leyzik

چند روز پس از عمل می توانیم با مانیتور و کامپیوتر کار کنیم؟

استفاده از مانیتور به خصوص نوع LCD یک هفته پس از عمل مانعی ندارد ولی بهتر است تا زمانی که چشم کاملا آرام نشده از انجام کارهای طولانی مدت و ظریف چشمی پرهیز نماییم.

آیا می توانیم پس از عمل ورزشهای سنگین مثل بدنسازی انجام دهیم؟

کلیه ورزشها به شرطی که به چشم ضربه ای وارد نشود پس از عمل منعی ندارد، ولی در مورد شنا بهتر است ۲ ماه صبر کرد.varzesh-sangin-baad-az-leyzik

آیا زایمان طبیعی یا سزارین بعد از عمل جراحی با لیزر اگزایمر مشکل خاصی ایجاد مینماید؟

خیر، جراحی لیزری ارتباطی با زایمان طبیعی یا سزارین ندارد.

عوارض احتمالی جراحی لیزیک چیست؟

اگر چه عوارض در صورت انتخاب صحیح بیمار شایع نمی باشد اما از عدم اصلاح کامل دید با یا بدون عینک تا عفونت شدید چشم و کم بینایی یا نابینایی نیز گزارش شده است. بنابراین رعایت مسائل بهداشتی فردی بعد از عمل و مراجعات به موقع به پزشک معالج و مصرف صحیح داروها کاملا الزامی بوده و عدم رعایت آن می تواند عواقب جبران ناپذیری داشته باشند.

پارگی پرده چشمپیر چشمیپیوند قرنیهجراحی PRKجراحی قرنیهجراحی قرنیه در دوران بارداریجراحی لازکجراحی لیزر اگزایمرچشم پزشک متخصصداروهای مخصوص قرنیهدرمان پیر چشمیدوره درمانی جراحی قرنیهعفونت بعد از جراحی قرنیهعوارض جراحی لیزیکقرنیهقطره چشمیلنز تماسیلنزهای تماسی RGPلنزهای داخل چشمیلیزیکلیزیک چیست؟مراقبت های بعد از جراحی قرنیهمراقبتهای جراحی قرنیه

فیلم: جراحی قرنیه

 

 

 

 

چه موقع مجبور به پیوند قرنیه می شویم ؟

تبخال در چشم را یک ویروس به وجود می‌آورد که در زمان به وجود آمدن، به فرد احساس وجود یک جسم خارجی در چشم را می‌دهد.رنگ‌ها، نور، اشیا، طبیعت و هر چه که در پیرامون ماست، همه و همه را با چشم می‌بینیم. چشم، دریچه‌ای است به دنیای بیرون و به دلیل وظیفه‌ای که انجام می‌­دهد یکی از اجزای بسیار مهم بدن محسوب می‌شود. شاید همین، دلیل خوبی باشد که نسبت به چشم اهمیت بیشتری قائل شویم و از آن به خوبی مراقبت کنیم.خوردن ضربه به چشم و عوامل دیگر می‌تواند چشم را با مشکلاتی مواجه کند که نتیجه آن ممکن است به پیوند قرنیه بینجامد.چشم انسان اجزای گوناگونی دارد که وجود هر کدام برای بینایی ضرورت دارد. اگر عصب بینایی قطع شود چشم، دیگر چیزی را نخواهد دید؛ همچنین آسیب به پرده چشم می‌تواند دید را از بین ببرد.چنانچه قرنیه کدر شود می‌تواند باعث از بین رفتن دید شود حتی اگر اجزای داخلی چشم سالم باشند باز هم در صورت عدم درمان کدر شدن قرنیه و از بین رفتن دید وجود دارد. قرنیه بخشی است که در جلوی چشم به شکل یک دایره بی‌رنگ قرار گرفته و اطراف آن صلبیه (بخش سفید) وجود دارد.

همیشه پای یک لکه در میان است!

زمانی که قرنیه کدر می‌شود پیوند قرنیه باید انجام شود اما باید دید که چه عواملی باعث کدرشدن چشم می شوند. شایع‌ترین علت کدرشدن قرنیه ایجاد تبخال روی قرنیه است. تبخال در چشم را یک ویروس به وجود می‌آورد که در زمان به وجود آمدن، به فرد احساس وجود یک جسم خارجی در چشم را می‌دهد؛ سپس این حالت خوب می‌شود.تکرار تبخال، باعث ایجاد لک شده و درنهایت قرنیه کدر می‌شود و دید را از بین می‌برد. وقتی فرد دچار این تبخال می‌شود و با علائمی چون درد، حالت شن رفتگی در چشم و... مواجه می‌شود ، باید به چشم پزشک مراجعه کند چرا که همین تبخال اولیه باعث کم شدن یک-دهم (1/0) دید خواهد شد. عوامل دیگری مثل تصادفات و آسیب به چشم، ضربه و پارگی قرنیه هم وجود دارند که اگر درمان نشوند باعث ایجاد لک در چشم می‌شوند.

 قرنیه پیوند می‌شود

وقتی قرنیه چشم دچار لک شود باید عمل جراحی پیوند برای آن انجام بگیرد و برای افرادی که سایر اجزای بینایی آنها سالم است و تنها قرنیه کدر شده است می‌توان این کار را انجام داد. عمل پیوند قرنیه چشم محدودیت سنی ندارد و برای نوزاد تا فرد 90 ساله هم می‌تواند صورت بگیرد.قرنیه را می‌توان با قرنیه چشم انسان مرده تعویض کرد. فردی که می‌میرد از قرنیه آن تا شش، هفت ساعت یا کمتر (در شرایط مناسب) پس از مرگ می‌توان استفاده کرد. قرنیه پیوند زده شده چون رگ ندارد برای بدن یک جزء بیگانه نخواهد بود و معمولا بدن آن را پس نمی‌زند.همین مساله باعث می‌شود که آن را از هر مرده‌ای با هر گروه خونی‌ بتوان گرفت. بیشتر قرنیه‌‌های پیوندی، اهدایی هستند و به بانک چشم فرستاده می‌شوند، بانک چشم هم هزینه‌ای برای نگهداری و انجام آزمایش‌های یاد شده دریافت می‌کند.

پیوند قرنیه چطور انجام می‌شود؟

چشم پزشک، قرنیه پیوندی را به قطر هفت، هشت میلی متر به شکل دایره از چشم مرده درمی‌آورد و با 16 بخیه به چشم زنده پیوند می‌زند، بخیه‌ها هم آن‌قدر ریز هستند که بیمار آنها را حس نمی‌کند.این کار با تیغ‌های یکبار مصرف که قیمت آنها بین 120 تا 150 هزار تومان است انجام می‌شود. این کار با دقت بسیار بالا انجام خواهد شد تا قرنیه به شکل کج و نا منظم در چشم زنده قرار نگیرد و مقدار بیشتری از قرنیه چشم اهدایی برداشته می‌شود تا به خوبی روی چشم گیرنده جا بیفتد و محکم شود.

 زود اقدام کنید

زمانی که پزشک پیوند قرنیه را پیشنهاد کرد باید این کار سریع انجام شود و تعویق طولانی‌مدت آن مشکلاتی را به وجود می‌آورد؛ برای مثال کودکان دچار تنبلی چشم می‌شوند و بزرگسالان هم با مشکل انحراف چشم مواجه خواهند شد؛ به گونه‌ای که بعد از عمل، دید دوگانه (دو بینی) به وجود می‌آید.

 مراقبت‌های چشم پیوند خورده!

وقتی فردی عمل پیوند قرنیه را انجام داد، بعد از عمل می‌تواند ببیند، البته دید فرد تار است و یکی،دو ماه طول می‌کشد که دید کاملا خوب شود. فردی که عمل پیوند قرنیه انجام می‌دهد باید نسبت به تبخال و خوردن ضربه به چشم توجه کافی داشته باشد چرا که این دو می‌توانند قرنیه پیوندی را با مشکل مواجه کنند.

مشکلات از نوع پیوندی

اولین مشکلی که برای قرنیه پیوندی به ویژه در افرادی که آلرژی دارند، وجود دارد التهاب، تورم و قرمز شدن چشم و در برخی افراد عفونت است که می‌تواند باعث پیدا شدن رگ در قرنیه و دفع پیوند شود.پس باید چشم از این لحاظ تحت نظر باشد تا دچار این مشکلات نشود. خطر دفع پیوند از سوی گیرنده تا سه سال بعد از پیوند وجود دارد و تقریبا بعد از سه سال می‌توان مطمئن شد که دیگر مشکلی وجود ندارد. البته تا 30سال بعد از پیوند هم احتمال دفع پیوند وجود دارد ولی احتمال آن بسیار کم است.

خطر دفع پیوند

دفع پیوند با علائمی چون احساس وجود جسم خارجی در چشم و تاری شدید دید همراه است و با مشاهده این علائم باید سریع به چشم پزشک مراجعه کرد. وقتی علائم دفع در بیمار مشاهده شد تا حد امکان جلوی از دست رفتن قرنیه پیوندی را می‌گیریم و با زدن آمپول‌های مخصوص کنار قرنیه پیوندی و روی کره چشم این کار را انجام می‌دهیم. اگر بافت پیوندی از دست برود باید مجددا پیوند قرنیه انجام شود و در کل روی هر فرد تنها می‌توان سه بار پیوند قرنی را انجام داد که هر بار از دفعه قبل سخت‌تر خواهد بود.

فرار از هر نوع ضربه

قرنیه پیوند زده شده استحکام قرنیه طبیعی را نخواهد داشت و افراد باید به این مساله دقت کنند که در صورت وارد شدن ضربه احتمال پارگی و بازشدن محل پیوند وجود دارد. به افرادی که این عمل را انجام می‌دهند توصیه می‌شود مواظب چشم خود باشند و از عینک‌های پلاستیکی محافظ استفاده کنند.

 اگر سر و کله تبخال پیدا شد

یکی از عوامل ایجاد لک در قرنیه تبخال است و بعد از انجام عمل پیوند قرنیه، باز هم احتمال زدن تبخال روی قرنیه پیوندی وجود دارد به همین دلیل به فردی که پیوند قرنیه انجام داده است آموزش‌هایی می‌دهیم که در صورت مشاهده علائمی چون احساس شن رفتگی یا وجود مو در چشم از قطره ضدتبخال استفاده کند، بهتر است برای بررسی بیشتر به چشم پزشک مراجعه شود.

فیلم :قرنیه چشم انسان

 

 

 

 

قرنیه چشم

ساختمان قرنیه

قرنیه (Cornea) بافتی است شفاف در جلوی چشم که در محل لیمبوس (حلقه دور قرنیه) به ملتحمه متصل می‌شود. قطر افقی آن 75/11 و قطر عمودی 6/15 میلیمتر است. ضخامت آن از مرکز به محیط افزایش می‌یابد. (65/0- 52/0) میلیمتر. قرنیه نوزاد بزرگ است و تا 2 سالگی به حد طبیعی می‌رسد. منابع تغذیه قرنیه ، عروق لیمبوس ، زلالیه و اشک است. قسمت سطحی قرنیه بیشتر اکسیژن خود را از اتمسفر می‌گیرد. ساختمان یکنواخت ، بی‌آب بودن و بی‌رگ بودن عوامل شفافیت قرنیه می‌باشد. 

عمل قرنیه

قرنیه قسمت شفاف و شیشه مانند جلوی چشم می‌باشد که مقطعی از یک کره یا یک جسم بیضوی منظم است که از ورای آن قسمت رنگی چشم یعنی عنبیه دیده می‌شود. در واقع رنگ چشم وابسته به عنبیه است که از فردی به فرد دیگر متفاوت می‌باشد و قرنیه کاملا شفاف است. نور پس از عبور از قرنیه و عدسی چشم به شبکیه می‌رسد تا در آنجا تصویر تشکیل گردد و پس از فعل و انفعالاتی، اطلاعات این تصویر بصورت امواج الکتریکی-عصبی به مغز منتقل گردد و فعل بینایی کامل گردد. هر گونه اختلالی که در این مسیر بروز نماید سبب کاهش بینایی می‌شود. قرنیه اولین عنصر در این مسیر می‌باشد و وجود یک قرنیه شفاف و با شکل هندسی منظم، لازمه اصلی بینایی است. 

مقاومت قرنیه در برابر عفونتها

اپی تلیوم قرنیه ، سد موثری در برابر ورود میکروارگانیسم‌ها می‌باشد. ولی آسیب آن به علت بدون عروق بودن، ابتلاء به عفونت را تشدید می‌کند. باکتری استرپتوکوک پنومونیه می‌تواند باعث عفونت قرنیه شود ولی بقیه عوامل بیماریزا در افراد با نقص ایمنی عفونت قرنیه ایجاد می‌کنند. 

بیماریهای قرنیه

دراثر بعضی از بیماریها و عفونتهای چشم، تروما (ضربه)، سوختگیهای شیمیایی و اعمال جراحی، قرنیه شفافیت خود را از دست می‌دهد و در سر راه عبور نور اختلال ایجاد می‌گردد. از این گروه می‌توان از عفونتهای میکربی قرنیه، تبخال چشمی، تراخم، دیستروفی‌های قرنیه (نوعی بیماری ارثی که سبب کدورت قرنیه می‌گردد) و پارگی قرنیه ناشی از ضربه را نام برد. در برخی دیگر از بیماریهای چشم و یا اعمال جراحی، قرنیه ممکن است شکل هندسی منظم خود را از دست بدهد و باز هم در انکسار طبیعی نور اختلال ایجاد می‌گردد. سردسته این گروه، بیماری قوز قرنیه یا کراتوکونوس (Keratoconus) می‌باشد. 

علایم بیماری قرنیه

قرنیه دارای فیبرهای درد زیادی است، بنابراین اکثر ضایعات قرنیه باعث درد و فوتوفوبی یا ترس از نور (یعنی نور باعث ناراحتی چشم می‌شود) می‌شوند. همچنین اشک ریزش و بعضا ترشح چرکی در بیماریهای قرنیه دیده می‌شود. همچنین اکثر ضایعات قرنیه باعث تاری دید می‌شوند. 

پیوند قرنیه

در عمل پیوند قرنیه (Corneal Transplant)، قرنیه بیمار با یک قرنیه سالم از چشم انسانی دیگر که فوت کرده، ‌تعویض می‌گردد. تهیه قرنیه توسط بانک چشم از افرادی که خود و یا بستگان آنها اجازه اهدای چشم پس از مرگ را داده‌اند، صورت می‌گیرد. بانک چشم معمولا بافت را در ساعات اولیه پس از مرگ، از بدن جدا ساخته و آن را برای انتقال به بیمارستان و یا کلینیک محل جراحی آماده می‌کند. در بانک چشم قبل از فرستادن بافت برای پیوند‌،یکسری آزمایشات انجام می‌گیرد تا از انتقال بیماریهایی مانند ایدز و هپاتیت جلوگیری گردد و همچنین از کیفیت بافت پیوندی اطمینان حاصل شود. عمل پیوند قرنیه شایعترین و موفقترین پیوند اعضاء در بدن انسان محسوب می‌گردد. چرا که قرنیه فاقد رگهای خونی می‌باشد و بنابراین شانس پس زدن پیوند در مقایسه با اعضای دیگر در حداقل است. البته نتیجه عمل پیوند قرنیه به بیماری اولیه وابسته است. برای مثال در افرادی که به علت قوز قرنیه پیوند شده‌اند میزان موفقیت عمل بسیار خوب و بالای 90 درصد است. در مواردی که پیوند قرنیه در بیماریهایی مانند تراخم انجام گرفته باشد یا فرد زمینه بیماریهای لبه پلک و یا اختلال لایه اشک را داشته باشد عمل پیوند با مشکلات عدیده‌ای روبرو خواهد بود. 

در هنگام عمل قسمت مرکزی قرنیه بیمار (7 تا 8 میلیمتر مرکز قرنیه) بصورت یک دایره بریده می‌شود و همین عمل روی قرنیه اهدایی نیز صورت می‌گیرد و سپس قرنیه اهدایی در محل قرنیه بیمار با کمک بخیه های بسیار ظریف دوخته می‌شود. عمل جراحی بصورت یک عمل سرپایی و تحت بیهوشی کامل و یا با بی‌حسی موضعی انجام می‌شود و بیمار پس از عمل می‌تواند بیمارستان را ترک کند. عمل پیوند قرنیه در مقایسه با دیگر اعمال جراحی چشم نیاز به مراقبت بیشتر و طولانی‌تری دارد. چرا که 6 ماه تا یکسال طول می‌کشد تا پیوند استحکام کافی پیدا کند. در این مدت با برداشتن بعضی از بخیه‌ها، آستیگماتیسم ناشی از عمل پیوند باید کنترل گردد. باید مراقبت گردد که عفونت، خشکی چشم، و پس زدن پیوند سبب از بین رفتن شفافیت نسوج پیوندی نگردد. چشم پیوندی باید در مقابل ضربه بخوبی حفاظت گردد چرا که استحکام چشم پیوند شده هیچگاه برابر با چشم سالم نخواهد شد. بطور طبیعی، برگشت دید بعد از پیوند نیز با تاخیر قابل توجه‌ای مواجه است. در ماههای اول پس از عمل، بعلت آستیگماتیسم زیادی که وجود دارد، بینایی کیفیت مناسبی نخواهد داشت. 

بتدریج در طی چندین ماه پس از عمل با برداشتن تعدادی از بخیه‌ها یا همه آنها، آستیگماتیسم کاهش یافته و بینایی بهبود می‌یابد. باید دانست که حتی در اکثر پیوندهای موفق، هیچگاه آستیگماتیسم و شماره چشم بطور کامل اصلاح نمی‌گردد که فرد بی نیاز از عینک باشد. اما در اکثریت آنها شماره چشم و آستیگماتیسم در حدی خواهد بود که بیمار بتواند با عینکهای معمولی بینایی قابل قبولی داشته باشد. در مواردی هم بعد ازعمل ممکن است آستیگماتیسم هیچگاه در حد قابل قبول کاهش نیابد که در این صورت بیمار برای بهبود دید مجبور به استفاده از عینکهای با شماره بالا یا لنز تماسی خواهد بود. حتی در مواردی برای پایین آوردن شماره آستیگماتیسم بعد از عمل پیوند، نیاز به اعمال جراحی اضافی مانند برش قرنیه، لیزیک، و لازک می‌باشد. پیوند قرنیه نیز مانند همه اعمال جراحی می‌تواند عوارض ریز و درشتی را به همراه داشته باشد. ازمهمترین عوارض عمل جراحی پیوند قرنیه می‌توان از عفونت، پس زدن پیوند، نگرفتن پیوند، آستیگماتیسم‌های بالا، و نیاز به اعمال جراحی تکمیلی، نام برد. 

فیلم :آناتومی چشم انسان

فیلم اناتومی چشم انسان

 

 

 

 

 

دانستنی های جالب چشم

همه انسان هایی که چشمان سالمی دارند، از صبح که آن ها را باز می کنند تا زمانی که دوباره چشم ها را روی هم می گذارند و به خواب می روند، به طور دایم و بی وقفه از قدرت بینایی خود بهره می گیرند. اما بیشتر آن ها، به واسطه عادت همیشگیِ خدمت رسانیِ این عضوِ بدن، از شگفتی ها و توانایی های خارق العاده آن ناآگاه هستند و تقریبا هرگز به آن فکر نمی کنند.

به طور مثال، آیا می دانید چشم انسان به طور میانگین ۸ گرم وزن دارد؟ یا می دانید که هر فردی به طور متوسط، ۵٫۲ میلیون بار در سال پلک می زند؟

• هنگامی که به فرد مورد علاقه خود نگاه می کنید، مردمک چشم شما ۴۵ درصد گشادتر می شود.
• قرنیه چشم انسان مشابه قرنیه چشمان کوسه است و به همین خاطر در جراحی های مربوط به چشم می توانند از آن برای پیوند به چشم انسان استفاده کنند.
• هر چشمی ۱۰۷ میلیون سلول دارد که تمامی آن ها به نور حساس هستند.
• از هر ۱۲ مرد یکی از آن ها کوررنگی دارد.
• چشم انسان فقط سه رنگ اصلی یعنی قرمز، آبی و سبز را می بیند و بقیه رنگ ها، ترکیبی از این سه هستند.
• چشم انسان حدود ۲٫۵ سانتی متر بوده و حدود ۸ گرم وزن دارد.
• فقط یک ششم از کره چشم انسان بدون پوشش است و ما آن را می بینیم.
• هر فرد به طور میانگین در طول زندگی خود فقط ۲۴ میلیون تصویر متفاوت می بیند.
• در حالیکه اثر انگشت انسان ۴۰ مشخصه منحصربه فرد دارد، عنبیه چشم هر فرد نیز ۲۵۶ مشخصه خاص خود را دارد. به همین خاطر است که در سال های اخیر برای اهداف امنیتی از اسکن های شبکیه چشم (رتینا) استفاده می کنند.
• سرعت پلک زدن انسان ۱۰۰ تا ۱۵۰ میلی ثانیه است به طوری که در یک ثانیه می توان ۵ بار پلک زد. پلک انسان، پرسرعت ترین عضو بدن محسوب می شود.
• چشم ها به طور متوسط ۱۷ بار در هر دقیقه، ۱۴۲۸۰ بار در روز و ۵٫۲ میلیون بار در سال پلک می زنند.
• چشم ها قادر هستند ۳۶ هزار بیت اطلاعات را در هر ساعت پردازش کنند.
• چشمان قهوه ای نیز در زیر رنگدانه های قهوه ایِ خود، آبی هستند به همین خاطر است که می توان با استفاده از لیزر، چشمان قهوه ای را به صورت دائمی به رنگ آبی تبدیل کرد.
• چشم قادر است در هر ثانیه روی ۵۰ موضوع مختلف تمرکز کند.
• تصاویری که چشم به مغز مخابره می کند، برعکس و سر و ته هستند.
• در میان تمامی عضله ها و ماهیچه های بدن، آن هایی که کنترل فعالیت های چشم را به عهده دارند، از همه فعال تر هستند.
• متوسط عمر مژه های انسان، ۵ ماه است.
• سرخپوستان مایایی معتقد هستند لوچ بودن (چپ بودن چشم) جذابیت دارد و به همین خاطر همه تلاش خود را می کنند تا فرزندانشان لوچ به دنیا بیایند.
• ۱۰ هزار سال پیش، چشمان همه انسان ها قهوه ای بوده تا اینکه یک جهش ژنتیکی در یک نفر باعث می شود تا چشم آبی نیز پدید آمده و نسل به نسل به ارث برسد. به این معنی که اگر چشمان شما آبی است، یعنی جد شما همان اولین چشم آبی دنیا است.
• اگر در عکس هایی که با فلاش گرفته شده اند، فقط یکی از چشمان شما قرمز افتاده باشد، احتمال اینکه سرطان چشم داشته باشید زیاد است. البته این فقط زمانی مصداق دارد که شما مستقیم به لنز دوربین خیره شده باشید. لازم به یادآوری است که این بیماری در ۹۵ درصد افراد قابل درمان است.
• شیزوفرنی را می توان با یک تست بینائی ساده تشخیص داد و این تشخیص نیز تا ۹۸٫۳ درصد دقیق است.
• سگ ها و انسان ها تنها موجوداتی هستند که می توانند علائم بصری را از چشم دیگری ببینند و سگ ها فقط در زمان تعامل با انسان ها این توانائی را از خود نشان می دهند.
• حدود ۲ درصد از زنان دارای نوعی جهش ژنتیکی نادر هستند که یک مخروط شبکیه اضافه تر در چشمان خود دارند و به واسطه آن می توانند تا ۱۰۰ میلیون رنگ را ببینند.
• چشمان انسان وقتی در حال ردیابی یک سوژه ی در حال حرکت است، می تواند حرکات خود را آهسته تر کند.
• دزدان دریایی یکی از چشمان خود را می بندند تا چشمانشان برای دیدن از بالا تا پائین عرشه تنظیم شود، به این صورت که یکی از چشم ها برای نورهای روشن و دیگری برای نورهای کم و فضاهای تاریک آمادگی کامل را داشته باشد.
• تعدادی رنگ در جهان وجود دارد که پردازش آن ها برای چشم انسان بسیار پیچیده هستند، به همین خاطر به آن ها رنگ های ناممکن می گویند.
• همه کودکان در زمان تولد دچار کور رنگی هستند.
• چشم ها ۵۵۰ میلیون سال پیش رشد خود را آغاز کرده اند. ساده ترین چشم ها، در حیوانات تک سلولی وجود داشته و فقط نورپذیر هستند.
• در حالیکه دیگر اعضای بدن برای آغاز فعالیت های خود به زمان کوتاهی برای گرم شدن نیاز دارند، چشم ها به صورت دایمی و بی وقفه، فعالیت داشته و آماده خدمت هستند.
• چشم خیلی زود التیام می یابد. در صورتی مواظبت دقیقی از آن داشته باشید، حدود ۴۸ ساعت طول می کشد تا خراش روی قرنیه را ترمیم کند.
• عدسی چشم ها بسیار سریع تر از هر دوربینی است.

• انسان با مغز خود می بینید، نه با چشمانش. در بسیاری موارد، دید ضعیف یا تاربینی به چشم ها مربوط نمی شود. وجود اشکال در ساقه چشم در جایی در غشای بصری مغز موجب این مشکلات می شود.
• چشم ها دو هفته پس از شکل گیری جنین، شروع به رشد می کنند.
• افراد نابینا قادر به دیدن رویاهای خود هستند.
• چشم ها حدود ۶۵ درصد از قدرت مغز را به کار می گیرد.

گذری برنحوه کارکرد چشم

چشم حساس‌ترین عضو بدن انسان و احتمالا کاربردی‌ترین آن‌ها است. درمورد سازوکار چشم و بینایی انسان چقدر می‌دانیم؟

تصادفی نیست که عملکرد اصلی خورشید در مرکز منظومه‌ی شمسی ما تولید نور است. نور عنصری است که زندگی را به پیش می‌برد. تصور این که نور در جهان و در زندگی ما وجود نداشته باشد بسیار سخت است.توانایی تشخیص نور تقریباً در تمام موجودات زنده اعم از جانوران و گیاهان وجود دارد. گیاهان از طریق فرآیند فوتوسنتز از نور برای رشد خود استفاده می‌کنند. جانوران از نور برای شکار کردن یا تشخیص و فرار از دست شکارچی استفاده می‌کنند.برخی معتقدند که توسعه‌ی دید استریوسکوپیک در کنار بزرگ شدن مغز انسان و همچنین استفاده نکردن از دست‌ها برای حرکت و در نتیجه آزاد شدن دست‌ها برای انجام کارهای پیچیده‌تر باعث شده است انسان به چنین سطح بالایی از هوش و توانمندی دست یابد. گفتنی است دید استریوسکوپیک اغلب به توانایی درک عمق و دید سه بعدی اشاره دارد که ناشی از اطلاعات بصری است که از دو چشم دریافت می‌شود. 

وقتی یک چشم‌پزشک به وسیله‌ی افتالموسکوپ به پشت چشم شما نگاه می‌کند چیزی که می‌بیند این است:

در داخل کره‌ی چشم دو ناحیه‌ی دارای مایع وجود دارند که توسط عدسی چشم از یکدیگر جدا شده‌اند. بخش بزرگ‌تر که در پشت عدسی قرار دارد زجاجیه نام دارد که حاوی یک ماده‌ی شفاف ژله مانند است. بخش جلویی که کوچکتر از زجاجیه است و حاوی یک مایع آبکی شفاف است زلالیه نام دارد. زلالیه از دو قسمت تشکیل شده است. یک بخش که در جلوی عنبیه قرار دارد اتاق قدامی نام دارد و بخش دیگر که در پشت عنبیه است اتاق خلفی نام دارد. زلالیه‌ی چشم در جسم مژگانی تولید می‌شود و از طریق کانال اشلم تخلیه می‌شود. وقتی این کانال مسدود شود یک بیماری به نام گلوکاما یا آب‌سیاه بروز می‌کند.

عدسی یا لنز چشم ساختاری شفاف دارد که از دو طرف برآمده بوده و قطر آن در حدود ۱ سانتی‌متر است. اندازه‌ی عدسی توسط ماهیچه‌هایی که در جسم مژگانی قرار دارند کنترل می‌شود. چشم از عدسی برای تنظیم نور روی شبکیه استفاده می‌کند تا یک تصویر واضح به دست آید. وقتی نور از فاصله‌ی دور به چشم وارد می‌شود عدسی چشم به حالت استراحت در می‌آید اما وقتی نور از فاصله‌ی نزدیک به چشم برسد عدسی قطور و کروی‌تر می‌شود. شما می‌توانید با نگاه کردن به اجسام دور و نزدیک با فاصله‌ی زمانی کم احساس تغییر اندازه عدسی را تجربه کنید.

هر آنچه باید درمورد مولکول DNA بدانید

سطح خارجی چشم و درواقع قسمت جلویی صلبیه و سطح داخلی پلک‌ها را مایعی مخاطی به نام ملتحمه پوشانیده است. وجود ملتحمه باعث می‌شود سطح چشم همواره مرطوب باشد. عفونت ملتحمه منجر به بروز بیماری التهاب ملتحمه یا قرمزی چشم می‌شود. ضخامت ملتحمه روی قرنیه در حدود ۳۰ میکرومتر است.برای به حداکثر رساندن میدان دید، چشم توانایی حرکت در تمام جهات را دارد و از این لحاظ یک ارگان استثنایی به شمار می‌رود. با وجود توانایی حرکت در جهات مختلف، چشم در داخل یک حفره‌ی استخوانی به نام حدقه قرار گرفته است. چربی موجود در ساختار چشم تا حدی باعث انعطاف‌پذیری آن در مقابل ضربات شده است. از طریف دیگر پلک‌ها بالایی و پایینی در مواقع خطر به‌طور ناخودآگاه بسته می‌شود و از چشم محافظت می‌کنند. با پلک زدن اشک در سطح چشم پخش می‌شود. مژه‌ها و ابروها نیز از چشم در مقابل ذرات ریزی که ممکن به آن آسیب برسانند محافظت می‌کند.

اشک‌ها در غدد اشکی چشم تولید می‌شوند. این غدد در قسمت فوقانی چشم و پشت پلک بالایی هر چشم جای گرفته‌اند. اشک تولید شده از طریق ۱۲ مجرا وارد فضای میان پلک بالایی و چشم می‌شود و در نهایت به سوی دو سوراخ ریز در گوشه‌ی داخلی چشم هدایت شده و از آنجا وارد کیسه‌ی اشک شده و در نهایت وارد مجرای بینی می‌شود. به همین دلیل است که در هنگام گریه کردن دچار آب ریزش بینی می‌شوید. غدد اشکی روزانه در حدود دو قاشق چای‌خوری اشک تولید می‌کنند. اشک وظیفه‌ی شست‌وشوی سطح چشم، ضد عفونی کردن چشم‌ها، لغزنده کردن چشم‌ها برای حرکت آسان کره چشم و پلک، جلوگیری از خشک شدن چشم‌ها و پلک‌ها و تغذیه‌ی قرنیه را بر عهده دارد، زیرا اشک حاوی آب، چربی‌ها، مواد معدنی، نمک و پروتئین است.

شش ماهیچه به صلبیه متصل هستند که وظیفه‌ی کنترل حرکت چشم را بر عهده دارند. اسامی و وظیفه‌ی این ماهیچه به این ترتیب است:

ماهیچه راست داخلی: چشم را به بینی نزدیک می‌کند

ماهیچه راست جانبی: چشم را از بینی دور می‌کند

ماهیچه راست پایینی: چشم را پایین می‌آورد

ماهیچه راست بالایی: چشم را بالا می‌برد

ماهیچه‌ مایل بالایی: چشم را میچرخاند

ماهیچه مایل پایینی: چشم را می‌چرخاند

در قسمت بعدی مقاله درمورد نحوه‌ی تشخیص نور توسط چشم می‌پردازیم.

دریافت نور

وقتی نور وارد چشم می‌شود ابتدا از قرنیه عبور می‌کند، سپس از زلالیه گذشته و وارد عدسی شده و از آنجا هم وارد زجاجیه می‌شود و در نهایت به شبکیه می‌رسد. شبکیه قسمتی از چشم از است که وظیفه‌ی تشخیص نور را بر عهده دارد. در شبکیه دو نوع یاخته‌ی عصبی وجود دارد، سلول‌های استوانه‌ای شکل و سلول‌های مخروطی‌ شکل. سلول‌های استوانه‌ای شکل با بینایی در نور کم سر و کار دارند و سلول‌های مخروطی شکل با بینایی رنگی و جزییات اشیا. وقتی نور به این دو نوع سلول می‌رسد، یک سری واکنش‌های شیمیایی پیچیده به وقوع می‌پیوندد. ماده‌ی شیمیایی ایجاد شده در نتیجه‌ی این واکنش‌های رودوپسین فعال نام دارد که باعث ایجاد پالس‌های الکتریکی در اعصاب بینایی می‌شود. در حالت کلی قسمت بیرونی سلول‌های استوانه‌ای شکل دراز و نازک هستند در حالی که قسمت بیرونی سلول‌های مخروطی شکل همان‌طور که می‌توانید حدس بزنید به شکل مخروط هستند.قسمت بیرونی سلول‌های استوانه‌ای شکل و مخروطی شکل حاوی مواد شیمیایی حساس به نور هستند. در سلول‌های استوانه‌ای شکل این ماده‌ی شیمیایی رودوپسین نام دارد اما در سلول‌های مخروطی شکل این ماده‌ی شیمیایی رنگدانه نام دارد. شبکیه‌ی چشم حاوی ۱۰۰ میلیون سلول استوانه‌ای شکل و ۷ میلیون سلول مخروطی شکل است. در داخل شبکه رنگدانه‌ی سیاه نیز وجود دارد، همان‌طور که داخل دوربین عکسی سیاه است، تا از پخش نور جلوگیری کند و نورهای اضافی را جذب کرده و از انعکاس آن جلوگیری کند. در مرکز و قسمت عقبی شبکیه نقطه‌ای به نام لکه زرد وجود دارد که دارای تمرکز زیادی از سلول‌های مخروطی شکل است. لکه‌ی زرد مسئول دریافت و تفسیر جزییات تصاویر است.

آیا چشم انسان می‌تواند تک‌فوتون را تشخیص دهد؟

وقتی نور وارد چشم می‌شود با ماده‌ی شیمیایی حساس به نور به نام رودوپسین تماس پیدا می‌کند. رودوپسین ترکیبی از پروتئینی به نام اسکوتوپسین و گروه ملکولی رنگی ۱۱ سیس رتینال است. گروه مولکولی رنگی ۱۱ سیس رتینال درواقع مشتقی از ویتامین A است به همین دلیل است که کمبود ویتامین A باعث بروز مشکلات بینیایی می‌شود. رودوپسین وقتی با نور تماس پیدا می‌کند تجزیه می‌شود به این شکل که قسمت ۱۱ سیس رتینال از رودوپسین دچار تغییر فیزیکی شده و تبدیل به رتینال ترنس می‌شود. این اولین تغییر در فرآیند تشخیص نور است که کم‌تر از یک تریلیونم ثانیه به طول می‌انجامد. ۱۱ سیس رتینال یک مولکول زاویه‌دار است در حالی که رتینال ترنس یک موکلول مستقیم است. این موضوع باعث ناپایدار شدن ماده‌‌ی شیمیایی می‌شود. در نتیجه رودوپسین به مواد مختلفی تجزیه می‌شود اما در نهایت تشکیل متادوپسین (رودوپسین فعال) می‌دهد. رودوپسین فعال باعث ایجاد پالس‌های الکتریکی می‌شود که به مغز ارسال شده و در نهایت به‌عنوان نور تفسیر می‌شوند. در این جا فرآیند شیمیایی روی داده در چشم را خلاصه می‌کنیم:

۱. غشای (بیرونی‌ترین لایه‌ی سلولی) سلول‌های استوانه‌ای شکل دارای بار الکتریکی است. وقتی نور با رودوپسین برخورد کرده و آن را فعال می‌کند میزان گوانوزین مونوفسفات سیکلیک کم می‌شود در نتیجه بار الکتریکی غشای سلولی افزایش پیدا می‌کند. همین موضوع باعث ایجاد یک جریان الکتریکی در سلول می‌شود. زمانی که نور بیشتری وارد چشم می‌شود، رودوپسین بیشتری فعال می‌شود و جریان الکتریکی بیشتری تولید می‌شود.

۲. پالس الکتریکی در نهایت به سلول‌های گانگولین واقع در شبکیه می‌رسد.

۳. عصب‌های بینایی به چلیپای بصری می‌رسند، جایی که فیبرهای عصبی که منشا آن‌ها نیمه‌ی داخلی شبکیه است به نیم‌کره‌ی سمت دیگر مغز می‌روند اما فیبرهای نوری که از نیمه‌ی بیرونی شبکیه آمده‌اند در نیم‌کره‌ی مغزی همان قسمت می‌مانند. درواقع چلیپای عصبی قسمتی از عصب مغز است که اعصاب بینایی به‌صورت ضربدری قرار گرفته‌اند.

۴. این اعصاب در نهایت به پشت مغز می‌رسند جایی که لوب پس‌سری نامیده می‌شود. لوب پس‌سری جایی است که پالس‌های الکتریکی رسیده از چشم تفسیر می‌شود و کورتکس بصری اولیه نامیده می‌شود. برخی از اعصاب بینایی به قسمت دیگری از مغز می‌روند تا به کنترل حرکات چشم، پاسخ مردمک و عنبیه و رفتار چشم کمک کنند.

اما رودوپسین تجزیه شده باید دوباره تشکل شود تا فرآیند ایجاد پالس‌های الکتریکی ادامه یابد. در این فرآیند رتینال ترنس دوباره به ۱۱ سیس رتینال تبدیل شده و با اسکوتوپسین ترکیب می‌شود تا رودوپسین ساخته شود. رودوپسین ساخته شده دوباره وارد چرخه‌ی تجزیه و ایجاد پالس الکتریکی می‌شود.

تشخیص رنگ‌ها و دریافت ‌آنها توسط چشم

مواد شیمیایی حساس به رنگ در سلول‌های مخروطی شکل رنگدانه‌های مخروطی نام دارند که بسیار شبیه به ماده‌ی شیمیایی حساس به نور در سلول‌های استوانه‌ای شکل هستند. قسمت رتینال این ماده همانند رودوپسین است اما قسمت اسکوتوپسین با فوتوپسین جایگزین شده است. در نتیجه می‌توان گفت ماده‌ی شیمایی حساس به رنگ از دو قسمت رتینال و فوتوپسین تشکیل شده است. سه نوع رنگدانه‌ی حساس به رنگ وجود دارد:

رنگدانه‌ی حساس به رنگ قرمز

رنگدانه‌ی حساس به رنگ سبز

رنگدانه‌ی حساس به رنگ آبی

سلول‌های مخروطی شکل دارای این سه نوع رنگدانه هستند و در نتیجه به ترکیب این رنگها با یکدیگر یا به عبارت دیگر به تمام رنگ‌ها حساس هستند. درواقع چشم انسان تقریبا تمام رنگ‌هایی که از ترکیب سه رنگ آبی، سبز و قرمز به وجود آمده‌اند را می‌تواند تشخیص دهد.

تشخیص نور 

در دیاگرام بالا طول موج هر سه نوع از سلول‌های استوانه‌ای شکل نشان داده شده است. حداکثر جذب رنگ توسط رنگدانه‌ی حساس به رنگ آبی در طول موج ۴۴۵ روی می‌دهد، این عدد برای رنگ سبز ۵۳۵ نانومتر و برای رنگ قرمز ۵۷۰ نانومتر است.

کوررنگی چیست؟

کوررنگی به معنای عدم توانایی تشخیص تفاوت بین رنگ‌های مختلف است. شایع‌ترین نوع کوررنگی از نوع کوری رنگ‌های قرمز-سبز است. این نوع کوررنگی در ۸ درصد مردان و ۴/۰ درصد جمعیت زنان روی می‌دهد. کوررنگی قرمز-سبز زمانی روی می‌دهد که یکی یا هر دو نوع از سلول‌های مخروطی حساس به رنگ قرمز و سبز وجود نداشته باشند یا به درستی کار نکنند. افرادی که دارای این نوع کوررنگی هستند به این معنی نیست که اصلا نمی‌توانند رنگ‌های قرمز و سبز را ببینند بلکه توانایی تشیص تفاوت بین این دو رنگ را از دست داده‌اند.کوررنگی یک اختلال ژنتیکی است و بیشتر در مردان مشاهده می‌شود. دلیل این امر این است که توانایی تشخیص رنگ در کروموزوم X قرار گرفته است و از آنجا که زنان دارای دو کروموزوم X هستند از این رو احتمال این که هر دو کروموزوم X بدون توانایی تشخیص رنگ باشند بسیار کم‌ است. اما از سوی دیگر مردان تنها یک کروموزم X دارند ازین رو احتمال وقوع کوررنگی در آن‌ها بیشتر است. عدم توانایی تشخیص تمام رنگ‌ها یا احتمال این که یک شخص تنها به‌صورت سیاه و سفید ببیند بسیار نادر است.

کمبود ویتامین A

زمانی که کمبود ویتامین A شدید باشد ممکن است شخص دچار شب‌کوری شود. وجود ویتامین A برای تشکیل رتینال که بخشی از مولکول رودوپسین است بسیار ضروری است. زمانی که تعداد مولکول‌های حساس به نور به خاطر کمبود ویتامین A کم باشد، حداقل میزان نور لازم برای بینایی افزایش خواهد یافت. بنابراین افراد دارای شب‌کوری توانایی بینایی کمی در طول شب دارند اما در طول روز به‌دلیل وجود میزان زیادی نور، تحریک و فعال شدن رودوپسین در شبکیه با مشکل روبه‌رو نمی‌شود.

شکست نور در چشم

وقتی نور به یک سطح زاویه‌دار از یک ماده‌ی دیگر می‌رسد دچار شکست می‌شود و پرتوهای آن دچار انحراف می‌شوند، به این پدیده شکست نور یا انکسار می‌گویند. وقتی نور به عدسی محدب می‌رسد اشعه‌ی نور به سمت مرکز تحدب خمیده می‌شود و وقتی نور به عدسی مقعر می‌رسد اشعه‌های نور از مرکز دور می‌شوند.ساختار چشم دارای لایه‌های خمیده‌ی متعددی است که باعث شکست نور می‌شوند:

مرز بین هوا و قسمت جلویی قرنیه

مرز بین قمست عقبی قرنیه و زلالیه

مرز بین زلالیه و قسمت جلویی عدسی

مرز بین قسمت عقب عدسی و زجاجیه

وقتی تمام لایه‌های چشم به خوبی کار کنند، ‌نور پس از عبور از این لایه‌ها و مرزها و پس از شکست چند باره در نهایت با فوکوس عالی به شبکیه تابیده می‌شود.

بینایی عادی

حدت بینایی یا وضوح بینایی یک شخص با خواندن چارت اسنلن که در فاصله‌ی ۲۰ فوتی او قرار گرفته است اندازه‌گیری می‌شود. چشم‌پزشکان با انجام تحقیق روی افراد مختلف به یک استاندارد در مورد وضوح بینایی دست‌یافته‌اند. این استاندارد مشخص می‌کند که یک شخص با بینایی عادی وقتی در فاصله‌ی ۲۰ فوتی از چارت اسنلن قرار می‌گیرد چه حروفی را می‌تواند یا نمی‌تواند تشحیص دهد. اگر شما دارای بینایی ۲۰/۲۰ باشید به این معنی است که وقتی در فاصله‌ی ۲۰ متری چارت قرار گیرد همان چیزی را می‌توانید ببینید که یک شخص با بینایی طبیعی می‌تواند ببیند (البته در کشورهایی که سیستم متریک دارند این استاندارد به‌صورت ۶/۶ تعریف شده است). به عبارت دیگر وقتی شما دارای بینایی ۲۰/۲۰ هستید یعنی مشکل بینایی ندارید. گفتنی است اکثر جمعیت جهان همان چیزی را در فاصله‌ی ۲ فوتی می‌بینند که شما می‌توانید ببینید.

شباهت و تفاوت های چشم انسان با دوربین عکاسی

اگر شما دارای بینایی ۴۰/۲۰ باشید به این معنی است که وقتی شما در فاصله‌ی ۲۰ فوتی چارت قرار گرفته باشید همان چیزی را می‌بینید که یک شخص با بینایی عادی در فاصله‌ی ۴۰ فوتی می‌بیند. به عبارت دیگر اگر شما در فاصله‌ی ۲۰ فوتی چارت و یک شخص دیگر با بینایی طبیعی در فاصله‌ی ۴۰ فوتی همان چارت ایستاده باشید به یک اندازه متوجه جزئیات آن می‌شوید. اگر بینایی شما ۱۰۰/۲۰ باشد یعنی شما که در فاصله‌ی ۲۰ فوتی چارت ایستاده‌اید تنها چیزی را می‌بینید که یک شخص با بینایی طبیعی در فاصله‌ی ۱۰۰ فوتی ببیند. اگر بینایی شما ۲۰۰/۲۰ باشد طبق استاندارد وزارت بهداشت ایالات متحده قانونا یک شخص نابینا به شمار می‌آیید.

عملکرد چشم

شما همین‌‌طور ممکن است دارای بینایی بهتر از یک شخص عادی باشید. افرادی در جهان وجود دارند که دارای بینایی ۱۰/۲۰ هستند یعنی وقتی در فاصله‌ی ۲۰ متری از چارت ایستاده‌اند همان چیزی را می‌بینند که یک شخص با بینایی عادی در فاصله‌ی ۱۰ متری می‌بیند.پرندگانی مانند شاهین، جغد و برخی پرندگان دیگر وضوح بینایی بیشتری نسبت به انسان دارند. برای مثال شاهین چشمانی بسیار کوچک‌تر از انسان دارد اما سنسورهای زیادی در شبکیه‌ی کوچک خود دارد (از نوع مخروطی). همین موضوع باعث شده است که چشم شاهین ۸ برابر نسبت به چشم انسان تیزتر باشد. یک شاهین ممکن است دارای بینایی ۲/۲۰ باشد.

مشکلات انکسار نور در چشم

در حالت عادی چشم می‌تواند نور را دقیقا روی شبکیه فوکوس کند. نزدیک‌بینی و دوربینی زمانی اتفاق می‌افتد که فوکوس نور دچار اشکال شود.وقتی شخصی دارای نزدیک‌بینی است، می‌تواند اشیای نزدیک را به خوبی ببیند اما در دیدن اشیای دور دچار مشکل است. در این حالت اشعه‌های نور در جلوی شبکیه متمرکز می‌شوند. این پدیده زمانی روی می‌دهد که کره‌ی چشم طولانی‌تر از حد معمول باشد یا عدسی چشم شخص توانایی بیش از حد در متمرکز کردن نور داشته باشد. نزدیک‌بینی را می‌توان با عدسی‌های مقعر درمان کرد. این نوع عدسی‌ها باعث می‌شوند اشعه‌های نور قبل از رسیدن به چشم کمی واگرا شوند.اگر شخصی دچار دوربینی باشد در دیدن اشیای دور مشکلی نخواهد داشت اما اشیای نزدیک را با وضوح کم‌تری خواهد دید. در این حال اشعه‌های نور در پشت شبکیه متمرکز می‌شوند. افرادی که کره چشم آن‌ها کوتاه‌تر از حد معمول باشد یا توانایی عدسی چشم آن‌ها در فوکوس نور پایین باشد دچار نزدیک‌بینی می‌شوند. برای درمان نزدیک‌بینی از عدسی‌های محدب استفاده می‌کنند. این نوع عدسی‌ها باعث می‌شوند نور قبل از رسیدن به چشم همگراتر شوند.

آستیگماتیسم چیست؟

آستیگامیسم زمانی پدید می‌آید که منحنی قرنیه چشم دارای یک سطح نا‌هموار باشد. در این صورت تصاویر دریافتی توسط چشم دچار اعوجاج شده یا وضوح آن‌ها کم‌تر می‌شود.

چرا با افزایش سن بینایی ما ضعیف‌تر می‌شود؟

یکی از بیماری‌های رایج چشمی پیری چشم است که در نتیجه‌ی سفت‌تر شدن عدسی چشم ایجاد می‌شود. درواقع عدسی چشم توانایی خود را در تغییر اندازه و متمرکز کردن نور از دست می‌دهد. این بیماری زمانی بیشتر خودش را نشان می‌دهد که شخص سعی کند اشیای کوچکی که در نزدیکی او قرار دارند را ببیند. برای دیدن اشیای نزدیک، جسم مژگانی باید عدسی را جمع کند تا آن را ضخیم‌تر کند، اما کم‌ شدن الاستیک عدسی از ضخیم‌ شدن آن به وسیله‌ی جسم مژگانی جلوگیری می‌کند از این رو شخص توانایی خود برای متمرکز کردن نور دریافتی از اشیای نزدیک را از دست می‌دهد. در ابتدا افراد مبتلا به پیرچشمی سعی می‌کنند اجسام را کمی‌ دورتر از چشم خود بگیرند تا جزییات آن را بهتر ببینند. پیرچشمی از اواسط دهه‌ی پنجم زندگی شروع می‌شود. به تدریج عدسی چشم توانایی خود در حرکت و تغییر شکل را بیش از پیش از دست می‌دهد تا جایی که به‌طور کامل سفت شده و روی یک مسافت ثابت فوکوس می‌کند. این فاصله برای هر شخص می‌تواند متفاوت باشد. برای اصلاح بینایی این افراد از عدسی‌های دوکانونی استفاده می‌کنند. در این نوع عدسی‌ها دو کانون یکی در بالا برای دیدن مسافت‌های دور و یکی در پایین برای فواصل کم وجود دارد.

مشکلات چشم

تشخیص عمق توسط چشم‌ها

چشم انسان برای تشخیص عمق از سه روش استفاده می‌کند:

اندازه‌ای که یک شی در شبکیه ایجاد می‌کند: اگر شما از اندازه‌ی یک شی از پیش آگاهی داشته باشید، مغز از این آگاهی و مقایسه‌ی آن با تصویر فعلی در شبکیه برای سنجش فاصله استفاده می‌کند.

اختلاف منظر حرکتی: وقتی شما سر خود را از یک سو به سوی دیگر حرکت می‌دهید، اشیایی که در نزدیک شما هستند نسبت به اشیای دورتر با سرعت بیشتر در شبکیه‌ی چشم شما جابه‌جا می‌شوند. در این صورت مغز شما به‌صورت تقریبی می‌تواند بفهمد که یک شی در چه فاصله‌ای از شما قرار دارد.

دید استریویی (دید استریوسکوپیک): هر چشم تصویر متفاوتی نسبت به دیگری از یک شی در شبکیه‌ی خود تشکیل می‌دهد چون چشم‌ها تقریبا ۵ سانتی‌متر با یکدیگر فاصله دارند. این موضوع وقتی مشهودتر می‌شود که یک شی در نزدیکی چشم شما قرار داشته باشد. مغز از این تفاوت بین تصاویر برای سنجش مسافت استفاده می‌کند. اما اگر یک شی در فاصله‌ی زیادی از شما قرار داشته باشد این روش کارایی خود را از دست می‌دهد چون در این صورت تصاویر دو چشم از آن شی تقریبا با یکدیگر تفاوتی نمی‌کنند.

تعریف علمی کوری و برخی علل آن

از لحاظ قانونی کوری در ایالات متحده با استاندارد ۲۰۰/۲۰ تعریف می‌شود، یعنی اگر شما حتی با وجود عینک‌های اصلاحی بینایی برابر با ۲۰۰/۲۰ یا کم‌تر داشته باشید یک شخص نابینا محسوب می‌شوید. اکنون که شما با آناتومی چشم و کارکرد آن آشنا شده‌اید، درک شرایط و بیماری‌هایی که منجر به کوری می‌شوند آسان‌تر خواهد بود:

آب مروارید: آب مروارید یا بیماری ابری بودن چشم در اصل به کدر شدن عدسی چشم گفته می‌شود. در نتیجه‌ی این بیماری ممکن است نور رسیده به شبکیه‌ی چشم به‌حدی کهاش یابد که باعث کوری کامل شود. آب مروارید در افراد مسن شایع‌تر است اما برخی کودکان نیز ممکن است با آب مروارید به دنیا بیایند. برای درمان آب مروارید در مراحل پیشرفته به عمل جراحی نیاز است تا عدسی چشم با یک عدسی مصنوعی جایگزین شود.

آب سیاه: اگر فرآیند تخلیه‌ی زلالیه چشم با مشکل روبه‌رو شود فشار داخل چشم بیشتر می‌شود. افزایش فشار داخل چشم به عصب‌های پشت چشم آسیب می‌رساند و در نتیجه ممکن است باعث مرگ آن‌ها و در نهایت کوری شخص شود. بیماری آب سیاه را می‌توان با دارو و جراحی درمان کرد.

رتینوپاتی دیابتی: اشخاصی که دارای بیماری دیابت هستند ممکن است رگ‌های چشمی آن‌ها مسدود یا زخم شده یا نشت کنند و در نهایت به کوری شخص بیانجامد. اشخاصی که دچاری دیابت کنترل نشده هستند ۳۵ برابر شانس کوری بیشتری نسبت به دیگر افراد دارند. درواقع ۸۰ درصد افرادی که ۱۵ سال است از دیابت رنج می‌برند دچار آسیب شبکیه‌ی چشم می‌شوند. این بیماری را می‌توان با جراحی درمان کرد.

دجنراسیون ماکولا: دجنراسیون ماکولا یا از بین رفتن لکه‌ی زرد شبکیه ممکن است به دلایل ناشناخته‌ای در برخی از افراد به‌خصوص افراد مسن بروز کند. این بیماری به از دست رفتن بینایی در مرکز منجر می‌شود و در موارد نادر ممکن است رفته رفته به کوری کامل منجر شود. تاثیر عوامل ژنتیکی در بروز این بیماری ثابت شده است اما در کل هیچ درمان قطعی برای این بیماری وجود ندارد با این حال جراحی لیزر ممکن است به درمان بیماری کمک کند.

تروما: ضربه‌ی مستقیم به چشم یا آسیب‌های شیمیایی ممکن است باعث از دست رفتن بینایی شود.

ورم رنگریزه‌ای شبکیه: یک بیماری چشمی ژنتیکی است که باعث از بین رفتن شبکیه چشم و وجود بیش از حد رنگدانه‌ها در آن می‌شود. این بیماری در ابتدا باعث شب‌کوری و سپس دید تونلی شده که در اغلب موارد به کوری کامل منتهی می‌شود. در حال حاضر درمانی برای این بیماری وجود ندارد. با این حال دانشمندان در حال تحقیق روی روش‌های درمانی همانند استفاده از ابزار ویرایش ژنتیکی کریسپر، مکمل‌ها، شبکیه‌ی مصنوعی و سلول‌های بنیادی برای معالجه‌ی ورم رنگریزه‌ای شبکیه هستند.

تراخم: تراخم یک نوع بیماری عفونی ناشی از باکتری کلامیدیا تراکوماتیس است. تراخم یکی از دلایل شایع کوری در سراسر جهان است اما در کشورهایی با سطح بهداشت بالا یک بیماری نادر به شمار می‌رود. تراخم را می‌توان با آنتی‌بیوتیک درمان کرد.

دلایل متعدد دیگری برای کوری وجود دارد که از آن جمله می‌توان به کمبود ویتامین A، تومور، سکته‌ی مغزی، بیماری‌های عصبی، بیماری‌های عفونی دیگر، بیماری‌های ارثی و سم‌ها شاره کرد.

آناتومی چشم

قسمت‌های مختلف کرهٔ چشم انسان: ۱. زجاجیه ۲. حاشیه دندانه‌دار ۳. ماهیچه مژکی ۴. گردالک‌های مژگانی ۵. مجرای اِشلِم ۶. مردمک ۷. اتاق جلویی ۸. قرنیه ۹. عنبیه ۱۰. عدسی بیرونی ۱۱. عدسی درونی ۱۲. زوائد مژگانی ۱۳. ملتحمه ۱۴. ماهیچه مایل زیرین ۱۵. ماهیچه راست زیرین ۱۶. ماهیچه راست میانی ۱۷. رگ‌های شبکیه ۱۸. صفحه بینایی ۱۹. سخت‌شامه ۲۰. سرخرگ مرکزی شبکیه ۲۱. سیاهرگ مرکزی شبکیه ۲۲. عصب بینایی ۲۳. سیاهرگ حلقوی ۲۴. غلاف پیازی ۲۵. لکه زرد ۲۶. گودی مرکزی ۲۷. صلبیه ۲۸. مشیمیه ۲۹. ماهیچه راست بالایی ۳۰. شبکیه

ساختمان چشم انسان شبیه یک کره است. در قسمت جلوی این کره یک پنجره شفاف به نام قرنیه وجود دارد. نور از محیط خارج وارد قرنیه شده و پس از عبور از مردمک به عدسی می‌رسد. عدسی نور را به صورت دقیق روی شبکیه متمرکز می‌کند تا تصویر واضحی بر روی شبکیه ایجاد شود. چشم انسان قادر به تشخیص ۱۰ میلیون رنگ است.

چشم از دو بخش بوجود آمده‌است:۱-اجزای فرعی چشم ۲-کرهٔ چشم. اجزای فرعی چشم عبارتند از: حَدَقه، پــِلک، مُژه، اَبرو، ماهیچه‌های گردانندهٔ کرهٔ چشم.به ترشحات زردرنگ گوشۀ چشم، قی چشم گفته می‌شود.

اجزای فرعی چشم

حدقه یا چشم‌خانه: استخوان‌های متعددی هستند که به یکدیگر پیوسته‌اند و یک صندوقچهٔ محکم مخروطی شکل را به‌وجود آورده‌اند تا کرهٔ چشم در میان آن محفوظ باشد. استخوان‌های چشم‌خانه در قسمت بالا استخوان پیشانی و در پائین استخوان گونه و از طرف خارج استخوان گیجگاهی و از طرف داخل استخوان بینی هستند. فضای داخلی محفظهٔ استخوانی چشم از یک مادهٔ چرب و تا اندازه‌ای سیال پر است.

حدقه بوسیلهٔ پرده‌ای به دو بخش تقسیم می‌شود: بخش جلو، جایگاه کرهٔ چشم و در بخش عقب؛ اعصاب بینایی که عهده‌دار رساندن تصویرها به مغز هستند؛ و اعصاب حسی و حرکتی و ماهیچه‌های گردانندهٔ چشم و رگ‌هایی که خون را به حدقه و این ماهیچه‌ها می‌رساند، قرار دارند.

پلک: جلو چشم دو پردهٔ ظریف و محکم آویخته شده که صفحهٔ لطیف چشم را از گرما و سرما و دیگر عوامل بیرونی محافظت می‌کنند؛ و در هنگام خواب و خطر پلک‌ها کاملاً باهم جفت می‌گردند، تا در پناه خود چشم را از هرگونه آسیب احتمالی محفوظ دارند، به علاوه پلک‌ها در تعدیل نور نیز نقش مهمی بر عهده دارند.

(1)عدسی (4)زلالیه (5)قرنیه (6)مردمک (7)عنبیه (8)ماهیچه‌های مژکی (9)مشیمیه (10)صلبیه (11)شبکیه (12)لکهٔ زرد (13)نقطهٔ کور (14)عصب بینایی و مویرگ‌های خونی (15)زجاجیه

پلک‌ها در مواقع معمولی در هر دقیقه چند مرتبه؛ به‌طور منظم به هم می‌خورند، و در نتیجه مایع ویژهٔ اشک را؛ که از غده‌های قرارگرفته در قسمت فوقانی چشم تراوش می‌شود، بر روی صفحهٔ چشم پهن می‌کنند تا آن را شستشو داده و همیشه تازه و مرطوب نگاه دارند و در نتیجه فعالیت آن‌را آسان‌بر سازند.

تراوش اشک از دو نظر برای چشم لازم و سودمند است: یکی از این جهت که سطح چشم را شستشو داده و مانع می‌شود از اینکه ذراتی که همراه هوا وارد چشم می‌گردد، صفحه چشم را کدر و ناصاف کند، و دیگر اینکه چون این مایع مخصوص (اشک) دارای خاصیت ضدعفونی است برای نگه‌داشتن طبقات کره چشم اهمیت شایانی دارد.

اشک چشم پس از اینکه چشم را شستشو داده و ضدعفونی کرد به سوی گوشهٔ داخلی چشم سرازیر می‌شود و از آنجا به‌وسیلهٔ لوله اشکی به درون کیسه مخصوصی که کیسهٔ اشکی نامیده می‌شود می‌ریزد و در آنجا نیز توقف نمی‌کند و ضمناً بی‌مصرف هم نمی‌ماند، بلکه تدریجاً به فضای تحتانی بینی می‌ریزد، تا در اثر تبخیر، هوای تنفسی را که از بینی به سوی شش رهسپار است مرطوب سازد.

مژه‌ها: در لبه بیرون پلک‌ها، موهای منظمی صف کشیده‌اند که از ورود گرد و غبار مانع می‌شوند و در برابر نورهای شدید نیز مقاومت کرده از شدت آن می‌کاهند و در کنارهٔ پلک‌ها غده‌هایی وجود دارد که از آن‌ها مادهٔ چرب مخصوصی ترشح کرده لبه پلک‌ها و مژه‌ها را چرب و مرطوب نگاه می‌دارد، تا از جریان اشک چشم به رخسار در حالت عادی، جلوگیری شود، و ضمناً اصطکاک مداوم پلک‌ها به یکدیگر موجب ناراحتی انسان نگردد.

ماهیچه‌های گرداننده چشم: برای اینکه عکس‌برداری چشم از اشیاء به‌سرعت و سهولت انجام بگیرد و کرهٔ چشم با حرکت‌های متعدد خود این وظیفهٔ حیاتی را انجام دهد؛ شش ماهیچه پیرامون آن را فراگرفته‌است تا حرکت آن را در جهات گوناگون یعنی بالا و پائین و چپ و راست و به سوی درون و بیرون ممکن کنند.

ابرو: در بالای هریک از پلک‌های فوقانی انبوهی از موهای منظم صف کشیده‌اند که افزون بر جنبهٔ زیبایی از ریزش عرق به درون چشم جلوگیری می‌کنند؛ و در تعدیل نور به‌ویژه نورهایی که از طرف بالا می‌تابد تأثیر بسزایی دارند.

کره ی چشم

کره چشم انسان از لایه‌ها و بخش‌های گوناگون تشکیل شده‌است. معنای لغوی نام این لایه‌ها که در پرانتز می‌آید عبارت است از: صُلبیه (سختک)، مشیمیه (بچه‌دانک)، عنبیه (انگورک)، شبکیه (پنجرک)، زلالیه (روشنک)، زجاجیه (شیشک)، جلیدیه (پوششک) و ملتحمه (پیوستک). قرنیه نیز به معنی شاخک است.

لایه‌های کرهٔ چشم

کرهٔ چشم بینایی را میسر می‌سازد، البته دقیقا کره‌ نیست و قطر آن در راستای طول ۲۴ تا ۲۵ میلی‌متر و در جهت پهلوها ۲۴ تا ۲۵ میلی‌متر و در جهت پهلوها ۲۳ تا ۲۴ میلی‌متر است ولی چون این تفاوت معمولاً غیرمحسوس است کرهٔ چشم نامیده شده‌است، و آن از دو قسمت اساسی تشکیل یافته‌است:

۱ طبقات منظمی که در اطراف قرار گرفته؛ و بعضی از آن‌ها مأمور حفاظت اعضاء داخلی و بعضی برای تأمین غذای آن‌ها و قسمتی محل بازتاب تصویرها و آماده ساختن آن‌ها برای انتقال به مغز است.

۲-جسم‌های شفافی که در وسط واقع شده و نور را از خود عبور می‌دهند و برای بازتاب آماده می‌سازند؛ و ازاین‌رو باید هریک از دو قسمت را جداگانه موردنظر قرار داد، طبقات کره چشم از سوی بیرون به درون از سه پوسته بوجود آمده‌است:

صلبیه

صُلبیه پرده‌ای است سفید و محکم[۴] که تمام کرهٔ چشم را فرا گرفته، این پردهٔ بسیار ظریف که ضخامت آن از یک میلی‌متر تجاوز نمی‌کند؛ استحکام بالایی دارد و از این‌رو از عهدهٔ وظیفهٔ خود که حفظ کرهٔ چشم است، به آسانی برمی‌آید؛ یعنی همانطور که دوربین عکاسی یک جعبه دارد که ذره‌بین (عدسی) و شیشهٔ حساس در داخل آن جا دارند؛ چشم ما نیز یک جلد محکم دارد که اعضاء بسیار ظریف و حساسی را دربرگرفته‌است؛ و مقداری که از این پرده دیده می‌شود همان سفیدی چشم است؛ ضمناً در قسمت جلو قدری برآمده شده و نازک‌تر و شفاف می‌گردد تا به آسانی نور از آن عبور کند و همین قسمت که یک نهم تمام پردهٔ صلبیه است، اصطلاحاً «قرنیه» نامیده می‌شود، و در عقب صلبیه سوراخی است که از آنجا عصب بینایی وارد کرهٔ چشم می‌گردد. در هر چشم نطقه‌ای در بینایی وجود دارد که چشم قادر به دیدن آن نیست، اما انسان منوجه آن نمی شود.این نقطه همان نقطه کور است. نقطه کور از اهمیت بالایی در بیماری آب سیاه برخوردار است.آسیب به این نقطه موجب از بین رفتن بینایی به‌طور مادام العمر می گردد.شاید این پردهٔ ظریف را که در اصطلاح کالبدشناسی «صلبیه» و در اصطلاح پزشکی «غلاف بینایی» نامیده می‌شود به‌قدری نازک مجسم کنید که تصور کنید نوک خاری می‌تواند به آسانی آن را سوراخ کند، در صورتی‌که استواری و سختی آن طوری است که چاقوهای معمولی مگر با فشار خیلی زیاد می‌تواند آن را پاره کند، و پزشکان به هنگام اعمال جراحی داخل چشم؛ نیاز به چاقوهای بسیار ظریف و نوک‌تیزی دارند، که اگر تیز نباشد در موقع کار گرفتار اشکال فراوان می‌گردند.مُلتَحِمه غشا مخاطی نازک و شفافی می‌باشد که سطح داخلی پلک‌ها را مفروش کرده و بخش جلویی صلبیه را می‌پوشاند.

نمونه‌ای از ناهم‌رنگی چشم، در این مورد قهوه‌ای و فندقی.

مشیمیه

مَشیمیه در داخل صلبیه لایه‌ای وجود دارد که مَشیمیه نام دارد. این لایه نازک و لطیف است و وظیفهٔ حساس آن تغذیه چشم به وسیله رگ‌ها است و چون تا حدی به پردهٔ بچه‌دان شبیه است «مشیمیه» نامیده شده‌است، قسمت جلو این پرده که «عنبیه» نامیده می‌شود از لحاظ رنگ و شکل تغییر قابل‌توجهی حاصل کرده‌است یعنی از لحاظ شکل مسطح و عمودی است و لذا بین آن و «قرنیه» فضایی بوجود آید که آن فضا از مایع ویژه و شفافی بنام «زلالیه»؛ مملو است. از لحاظ رنگ معمولاً سیاه است که سیاهی چشم را تشکیل می‌دهد و گاهی در بعضی از اشخاص برنگ آبی یا سبز بیرون می‌آید. این لایه وظیفه تغذیه صلبیه و شبکیه را بر عهده دارد.«مردمک» سوراخی است که قطر آن از ۳ تا ۶ میلی‌متر می‌رسد و بین عنبیه قرار دارد که به نور حساس است. یعنی در مقابل نور زیاد تنگ و در مقابل نور کم گشاد می‌شود؛ تا این عمل خودکار؛ میزان نوری را که باید وارد چشم شود مرتب سازد «مردمک» چشم در حقیقت مانند «دیافراگم» دوربین عکاسی است با این تفاوت که خودکار است یعنی نیاز به این ندارد که ما آن‌را کم و زیاد کنیم بلکه در تاریکی خودبه‌خود گشاد و در روشنایی تنک می‌شود.این سوراخ روی این اصل «مردمک» نامیده شده‌است که دو نفر که در مقابل یکدیگر واقع شوند تصویر هرکدام در وسط سیاهی چشم طرف مقابل دیده می‌شود.مردمک در انسان گرد است و همیشه به رنگ سیاه‌ دیده می‌شود زیرا پشت آن فضای تاریکی است که به «تاریک‌خانهٔ چشم» موسوم است و محتویات آن با چشم غیر مسلح دیده نمی‌شود، ولی در حیوانات به اشکال مختلف در می‌آید چنانکه در گربه دیده می‌شود که در هنگام روز که نور زیاد است سیاهی وسط چشم آن حیوان بشکل «الف» درمی‌آید و در شب بالعکس باز می‌شود و از پشت آن انعکاس نور خارج؛ به صورت درخشندگی و برق مخصوصی ظاهر می‌شود؛ در عقب پردهٔ «مشیمیه» سوراخی برای ورود «عصب بینایی» وجود دارد.«مردمک چشم» در حالات مختلف آنقدر نازک و کلفت می‌شود تا نوری را که به آن می‌رسد برای استفادهٔ دید کاملاً متمرکز نماید، و این کیفیت در هیچیک از اجسام حتی در شیشه یافت نمی‌شود.

شبکیه

پرده‌ای است لطیف و حساس که میان «مشیمیه» قرار گرفته و چون بی‌شباهت به پنجره نیست به این نام نامیده شده‌است، شَبَکیه پرده‌ای است عصبی یعنی دنباله‌هایی است از اعصاب بینایی و به وسیلهٔ همان اعصاب به مغز مربوط می‌شود، و «نقطهٔ کور» و «لکه زرد» بر روی این الیه قرار دارند. نقطه کور ناحیه ورود عصب به چشم است و نقطه زرد که محل تشکیل تصویر اشیاء می‌باشد. نقطه زرد در فاصله کمی از نقطه کور قرار دارد. در چشم چپ، نقطه کور در سمت راست نقطه زرد و کمی پایین‌تر واقع شده‌است. همچنین در چشم راست، نقطه کور در سمت چپ نقطه زرد و کمی پایین‌تر واقع شده‌است.پردهٔ شبکیهٔ چشم مرکب از نه لایه جداگانه است که قطر مجموع آن‌ها به اندازه کلفتی یک ورقه کاغذ نازک می‌باشد؛ در ضخامت این پرده سلول‌هایی قرار دارند که تحت اثر امواج نورانی تحریک می‌گردند؛ سلول‌های مزبور به صورت شمش‌ها و مخروط‌ها قرار گرفته‌اند و تعداد اولی به سی میلیون و تعداد دومی به سه میلیون عدد بالغ می‌شود این شمش‌ها و مخروط‌ها به تناسب کاملی قرار گرفته‌اند. بیماری کور رنگی وابسته به همین سلول‌ها می‌باشد.

محیط‌های شفاف کرهٔ چشم

محیط‌های شفاف چشم قسمت‌هایی از کرهٔ چشم می‌باشد که نور را از خود عبور داده و در نتیجه تصاویر اجسام را بر روی «لکه زرد» که قسمتی از شبکیه است می‌اندازند و این‌ها عبارتند از:

زلالیه

در پشت قرنیه و جلوی عدسی ناحبه‌ای وجود دارد که مایعی شبیه به آب در آن جریان دارد و به همین مناسبت است که زُلالیه نامیده شده‌است. از جملهٔ قوانین نور آن است که هنگامی که از یک محیط رقیقی وارد محیط غلیظی شود تغییر حاصل می‌کند که این تغییر شکست نور نامیده می‌شود و روی همین اصل نوری که در محیط رقیق یعنی هوا موجود است هنگامی که وارد این محیط نسبتاً غلیظ یعنی زلالیه می‌شود «شکست» حاصل می‌کند و برای بازتاب یافتن بر روی شبکیه آماده می‌شود.

جلدیه

این عضو که «عدسی چشم» نیز نامیده می‌شود، شبیه به ذره‌بین‌های معمولی به کلفتی سه چهار میلی‌متر و در پشت پرده دوم چشم یعنی «عنبیه» قرار دارد و قسمت مرکزی آن از قسمت‌های اطراف آن سخت‌تر است و روی آن را پردهٔ شفاف و نرمی فرا گرفته‌است و ضمناً ماهیچه‌هایی در پیرامون آن وجود دارد که باعث تغییر شکل آن می‌گردد تأثیر این عضو در «شکست نور» و تطبیق تصاویر اجسام بر روی «لکهٔ زرد» بسیار مهم و قابل توجه است، زیرا همهٔ تصویرها باید روی نقطه زرد بیفتند. این کار از طریق تطابق صورت می‌گیرد

زجاجیه

زُجاجیه مایعی است که تمام در ناحیه پشت چشم ساکن است. و در جلو به «عدسی چشم» و در پشت به شبکیه ارتباط دارد و از هر طرف پوسته شفافی اطراف آن را فراگرفته‌است؛ کار این عضو نیز «شکست نور» است؛ و در تطبیق تصاویر اجسام بر روی «لکه زرد» تأثیر شایانی دارد. ویسکوزیته آن در برخی مقالات 2 تا 4 برابر آب و در برخی دیگر تا هزاران برابر آب ذکر شده‌است.

نقص‌های مادرزادی چشم

نوزاد انسان ممکن است بدون چشم به دنیا بیاید یا چشم او در لایه‌ای پنهان مانده باشد. چشم‌ها ممکن است به هنگام تولد کوچک‌تر از حد معمول باشد یا شکلی بیرون زده داشته باشد که به گاوچشمی معروف است. نبود عدسی، دررفتگی عدسی، نبود عنبیه، درشتی قرنیه، و ناپیوستگی عصب بینایی از دیگر عیوب مادرزادی چشم در برخی نوزادان است. آب‌سیاه مادرزادی، چشم کیسه‌دار، و انسداد مادرزادی مجرای اشکی از دیگر نقایص مادرزادی است.

پلک‌های نوزاد نیز ممکن است به حالت افتاده، برگشته به تو یا بیرون باشد یا این‌که نوزاد ممکن است بدون پلک به دنیا بیاید.از دیگر کاستی‌های مادرزادی چشم می‌توان به نشانگان اکسن‌فلد، بیماری نوری، و پدیده مارکوس گان اشاره کرد.