زجاجیه بخشی از چشم انسان است که در قسمت مرکزی چشم قرار دارد. زجاجیه بزرگترین ساختار درون چشم است، اما با توجه به شناختی که ما از ترکیب مولکولی زجاجیه داریم، ساختار سوپر مولکولی و فیزیولوژی آن از هر بخش دیگری در چشم کمتر است. زمانی که جوان هستیم، زجاجیه چشم به صورت یک ژل آبکی است. همانطور که بزرگتر میشویم، در چشمهای نزدیک بین، این ژل بیشتر به حالت مایع درمیآید. زجاجیهی چشم یک ژل شفاف است که در قسمت خلفی چشم و بین عدسی چشم قرار دارد. در ابتدا نور از طریق قرنیه به داخل مردمک و عدسی چشم وارد میشود و از طریق زجاجیه به شبکیه منتقل میشود. ترکیبات زجاجیه شامل موارد زیراست :
آب (99٪)،
شبکهی فیبرهای کلاژن،
مولکولهای بزرگ اسید هیالورونیک،
سلولهای محیطی (هیالوسیتها)
نمکهای غیرآلی
شکر
اسید اسکوربیک
شناخت انواع آسیب های زجاجیه
هیچ عضو دیگری در داخل چشم به اندازه زجاجیه فضا اشغال نکرده است. حرکات چشم باعث وارد شدن نیروی دائمی میشود که با توجه به سن، ترکیب و ساختار آن متفاوت است. نقش آن در فیزیولوژی و پاتوفیزیولوژی چشم، حائز اهمیت است، اما بررسی آن به دلیل ماهیت شفافی که دارد خیلی پیچیده است. مایع شدن زجاجیه و جدا شدن زجاجیه خلفی عواقب بسیار مهمی برای سلامت چشم و بیماری های مرتبط با آن دارد. با تکامل روش های درمانی و اصلاح ساختار داخل چشم، میزان نابینایی کاهش پیدا کرده است. شاید در آینده، زجاجیه با استفاده از دارو درمان شود، موفقیت این روش بستگی به درک کافی از نقش فیزیولوژیکی و پاتولوژیکی آن در اختلالات مربوط زجاجیه –شبکیه دارد.
قسمت های مختلف زجاجیه چیستند؟
زجاجیه قدامی (در جلوی چشم درست پشت عدسی)، از عدسی محافظت میکند و به عملکرد آن هنگام خواندن کتاب کمک میکند. مایع زجاجیه حاوی آنتی اکسیدان است که از عدسی در برابر اکسیژن محافظت میکند و آب مروارید را کاهش میدهد. زجاجیه خلفی یا پشتی، مجاور شبکیه است و در نقاط خاصی به شبکیه متصل شده است. شبکیه، بافت دریافت کننده نور است و در داخل چشم قرار دارد. زجاجیه و شبکیه بیشتر در "پایه زجاجیه" به یکدیگر چسبیدهاند. پایه زجاجیه در قسمت پیشین شبکیه ، یعنی درست در پشت عنبیه واقع شده است. در اغلب موارد، شبکیه و زجاجیه حتی پس از جداشدگی زجاجیه خلفی از هم جدا نمیشوند. در چنین شرایطی است که پارگی شبکیه اتفاق میافتد و گاهی اوقات منجر به جداشدگی شبکیه و کوری میشود.
وظیفه زجاجیه چیست؟
هدف اصلی از ساختار زجاجیه این است که شفافیت مرکز چشم حفظ شود تا نور بتواند به شبکیه برسد و بینایی اتفاق بیافتد. ژل و مایع آن کمک میکند تا اکسیژن و مواد مغذی از قسمت جلوی چشم به پشت چشم جریان پیدا کند. در افراد جوان، ساختار زجاجیه، شوک ناشی ازحرکت چشم, حرکت سر و کارهای فیزیکی بدن را جذب میکند. همچنین زجاجیه غنی از آنتی اکسیدان است و از قسمتهای مختلف چشم محافظت میکند. امروزه از زجاجیه به عنوان منبع جذب دارو استفاده میشود که با تزریق دارو به این قسمت از چشم بیماریهای مختلف ماکولا(قسمت حساس به نور شبکیه) و شبکیه درمان میشود. به طور مثال، اغلب "ضد فاکتور رشد اندوتلیال عروقی"(anti-VEGF) و استروئیدهای مختلف را برای درمان تخریب ماکولا یا رتینوپاتی دیابتی تزریق میکنیم.
برخی از مشکلات زجاجیه عبارتند از:
ناهنجاریهای مادرزادی ساختار زجاجیه
ناهنجاری های تکثیر سلولی زجاجیه جنین نوعی اختلال مادرزادی است که با تاخیر در رشد بافتها و عروق خونی جنین اتفاق میافتد. در طول دوره قبل از زایمان عروقی که بین ساختار زجاجیه هستند (عروق گالیانوئیدیا و زیر شاخههای آن) در زمان تولد، رشد معکوس دارند. در بعضی موارد، به هر دلیلی، در غشای زجاجیه باقی میماند، که ممکن است به صورت رشتههای نازک یا غشای محکم در بیایند. این روند همیشه یک طرفه است. معمولا این رشتهها از نقطه کور به داخل ساختار زجاجیه حرکت میکنند. در معاینه مردمک چشم کودک، شیری رنگ است. این وضعیت ممکن است با کوچک شدن کره چشم و لوچی چشم همراه باشد. عدسی هم از لحاظ اندازه کاهش مییابد. یک سری رشتهها اطراف عدسی قرار دارند که مفصل گرداننده چشم نامیده میشوند. عروق مفصل گرداننده چشم معمولا با ساختارهای پرزی شکل احاطه میشوند. در مرحله بعدی این فرآیند، عدسی چشم به تدریج ابری و متورم میشود، گاهی اوقات به حدی افزایش مییابد که به قرنیه میرسد. همزمان با این اتفاق قرنیه هم ابری میشود. گلوکوم (آب سیاه) ایجاد میشود و سرانجام عملکرد زجاجیه با مشکل مواجه میشود. درمان اولیه هایپرپلازی زجاجیه و تشخیص زود هنگام این ناهنجاری بسیار مهم است چرا که زمان صرف شده برای از برداشتن عدسی و مفصل گرداننده کره چشم، موجب حفظ بینایی فرد میشود.
باقی مانده سرخرگ هیالوئید
این ناهنجاری به علت اختلال رشد معکوس سرخرگ هیالوئید در دوره جنینی ایجاد میشود. در ساختار زجاجیه رشتهای (طناب)، دیده میشود که از نقطه کور به عدسی چشم میرود. اغلب اوقات باقی مانده سرخرگ در قسمت های قدامی و خلفی را نمیتوان به طور کامل مشاهده کرد. در چنین مواردی، سرخرگ به شکل مارپیچ یا طناب است، که به طور آزادانه در ساختار زجاجیه شناور میشود. معمولا، باقی ماندههای سرخرگ هیالوئید در چشم افراد جوان هستند و با افزایش سن، این سرخرگ ها حل خواهند شد. به احتمال خیلی کم, باقی مانده های سرخرگ هیالوئید در لایه ای از بافت همبند پیچیده میشوند و موجب بروز اختلالات زیادی در بینایی افراد میشود.
سندروم آکوستیک مغزی چشم
سندروم آکوستیک مغزی چشمی یا بیماری "نوری" ناهنجاری مادرزادی است که از پیشرفت ضایعات ترکیبی اندام های بینایی، شنوایی و عقب ماندگی ذهنی تشخیص داده میشود. بیمار از وجود این ناهنجاری در هر دو چشم رنج میبرد. ممکن است توده تومور در عدسی ایجاد شود و جدا شدگی مادرزادی شبکیه پیش آید. به تدریج آسپتیک رخ میدهد (بدون وجود فلور باکتریایی)، یووییت با خونریزی داخل زجاجیه همراه میشود و عدسی کدر میشود(آب مروارید). با گذشت زمان، آتروفی کره چشم، تاری قرنیه رخ میدهد. بینایی از بین میرود این بیماری با عقب ماندگی ذهنی و کاهش شنوایی همراه است.
بیماریهای دژنراسیون ساختار زجاجیه چشم
اکثر بیماریهای ساختار زجاجیه به خودی خود ایجاد نمیشوند و به علت قرار گرفتن در معرض مشکلات ساختارهای زیرین چشم به وجود میآیند. بیماری های التهابی کوروئید ,شبکیه، خونریزی بر ترکیب بیوشیمی ساختار زجاجیه تاثیر میگذارند. ساختار کلوئیدی زجاجیه میشکند و در اشکال و اندازههای مختلف ابری میشود. کدورت زجاجیه ممکن است به شکل رشتهای یا دانهای باشد.
کدورت زجاجیه
گاهی اوقات تخریب زجاجیه با کدورت ژل شفاف ایجاد میشود. جدی ترین فرآیندهای تخریب کننده(دژنراسیون)، جداسازی و کوچک شدن ساختار زجاجیه است. همزمان عملکرد بینایی نیز به شدت مختل میشود.
انگل زجاجیه
گاهی اوقات انگل موجب ایجاد ضایعه در زجاجیه چشم میشود. این ضایعه ناشی از کرم های نواری گوشت خوک است که از طریق جریان خون از معده وارد زجاجیه میشود.درمان این بیماری جراحی است. این عمل جراحی باید هر چه سریع تر انجام شود، هر چه زمان بیشتری طول بکشد تا انگل در ساختار زجاجیه پیدا شود باعث از دست رفتن بیشتر بینایی میشود.
علل آسیب دیدن زجاجیه
علل آسیب دیدن زجاجیه تغییرات مرتبط با پیری یا دژنراسیون(تحلیل رونده) است. ساختار زجاجیه یک توده ژل شفاف بی رنگ با ساختار فیبری نازکی است که دو سوم از فضای داخل چشم را در پشت عدسی را پر میکند. با افزایش سن فشرده و منقبض میشود و باعث جداشدگی زجاجیه از شبکیه میشود و آب مروارید شناوری روی چشم ایجاد میشود که سایه آن روی شبکیه میافتد و بیمار احساس میکند که این ها در جلوی چشم شناور هستند. گرچه این اجسام شناور آزاردهنده هستند اما هیچ مشکل جدی برای سلامتی فرد ایجاد نمیکنند. البته به غیر از مواردی که آنها به صورت تودهی بزرگ و ناگهانی ظاهر میشوند. علت بروز چنین مواردی ناشی از خونریزی جزیی داخل زجاجیه است که به دلیل پارگی شبکیه رخ داده است.
علائم
آسیب به زجاجیه با نقاط تاریک کوچک، دستههای نقطه ای، شبکهای و یا رشتههای شناور در مقابل چشم ظاهر میشود. وقتی که در پس زمینه روشن قرار میگیرند، بیشتر مشخص میشوند. وقوع و شدت آنها متغیر است، گاهی اوقات تقریبا غیرقابل تشخیص هستند، در بعضی مواقع خیلی آزار دهنده هستند و تا وقتی برطرف نشدهاند مانع از بینایی فرد میشوند.
بررسی
پزشک قسمت داخلی چشم را با استفاده از:
اسلیت لامپ (میکروسکوپ مخصوص معاینه چشم)
اسلیت لامپ یک میکروسکوپ مخصوص معاینه چشم است که کمک میکند تمام قسمت های چشم به طور دقیق مورد بررسی قرار گیرد. این روش بدون درد است. شما در جلوی دستگاه مینشینید پیشانی و چانه خود را روی دستگاه میگذارید و پزشک هر دو چشم شما را معاینه میکند. گاهی اوقات باید از قطره چشم مخصوص گشاد شدن مردمک چشم استفاده کنیم تا مردمک بازتر شود. بلافاصله پس از معاینه (حداکثر چند ساعت) ممکن است به دلیل استفاده از این قطره به طور موقت دچار ضعف بینایی یا حساسیت بیشتر به نور شوید. بنابراین، ما به شدت توصیه میکنیم بلافاصله پس از معاینه رانندگی نکنید. با این حال، علائم ذکر شده پس از بین رفتن اثر دارو خود به خود برطرف میشوند.ممکن است به طور مستقیم یا غیر مستقیم با دستگاه افتالموسکوپ(دستگاه معاینه چشم) تحت معاینه قرار بگیرید. در هر دو مورد، این معاینهی برای شما هیچ مشکل یا ناراحتی ایجاد نمیکند.
معاینه چشم به صورت مستقیم
پزشک برای معاینه چشم به صورت مستقیم از یک دستگاه دستی استفاده میکند و نور را به داخل چشم شما میتاباند. در افتالموسکوپی غیر مستقیم، از یک دوربین دو چشمی که منبع نور دارد استفاده میکند.
معاینه چشم به صورت غیر مستقیم
در معاینه غیر مستقیم چشم پزشک از یک بیومیکروسکوپی مخصوص استفاده میکند تا پس زمینه چشم (شبکیه) را مورد بررسی قرار دهد. همچنین با استفاده از یک اسلیت لامپ و بدون درد، پزشک لنز افتالموسکوپ را در مقابل چشم شما نگه میدارد.
درمان محافظه کارانه
برای درمان غیر جراحی کدورت زجاجیه، پزشک قطرهی چشم حاوی ماده شیمیایی یدید پتاسیم را تجویز میکند که این قطره باعث تحریک و افزایش تغییرات متابولیک در ساختار زجاجیه میشود و قابلیت حلالیت لختههای خون را افزایش میدهد و لخته شدن خون را کاهش میدهد. بنابراین، کدورت زجاجیه را مهار میکند. با این وجود، استفاده طولانی مدت از یدید پتاسیم برای دریافت اثرات پایدارتر ضروری است. در غیر این صورت، خیلی موثر نیست.
درمان جراحی
عمل جراحی ویترکتومی(جراحی تخلیه چشم)
ویترکتومی یک روش جراحی است که ساختار زجاجیه یا کدورت غشاء با تخلیه زجاجیه درمان میشود. این جراحی تحت بیهوشی موضعی انجام میشود و دکتر تمام جراحی را زیر یک میکروسکوپ تحت نظر دارد. دستگاهها از طریق ساختار مژکی به داخل چشم وارد میشود ، ساختار دایره ای در جلوی چشم موقعیت مناسب عدسی را تنظیم میکند. سپس زجاجیه آسیب دیده برداشته میشود و با تزریق یک محلول نمکی جایگزین میشود. دو روش جراحی استفاده میشود:
بخیه
در روش قبلی با استفاده از چاقو مخصوص جراحی در ساختار مژکدار یک برش 0.9-1 میلی متر داده میشود. زجاجیه آسیب دیده بیمار برش داده میشود و تخلیه میشود. حدود 30 تا 60 دقیقه طول میکشد. در نهایت زخم با بخیههای جذبی دوخته میشود.
ویتروکتومی بدون بخیه
ویتروکتومی بدون بخیه یک روش اقتصادی و منحصر به فرد است که تنها با توجه به علائمی که از قبل تعریف شده است، مثل برخی از انواع کدورت زجاجیه یا سوراخ ماکولا(یکی از مهم ترین اجزای شبکیه) انجام میشود. این جراحی بیشتر از یک ساعت طول نمیکشد. مزیت این روش دوره بهبودی خیلی ساده و سریع آن است چون برشها کوچکتر از 0.8 میلی متر هستند پس نیازی به بخیه نیست. بنابراین، زمان توانبخشی پس از عمل جراحی کوتاهتر خواهد بود.جراحی به صورت سرپایی انجام میشود. درد با داروهای مسکن کاهش پیدا میکند. قرمزی و درد چشم چند روز پس از عمل کاهش مییابد. به توصیههای دکتر عمل کنید و از قطرههای یا پمادهای تجویز شده استفاده کنید.
درمان کدورت زجاجیه با لیزرYAG
قطره چشم مردمک چشم بیمار را گشاد میکند و چشم را بیحس میکند. در نتیجه، یک لنز مخصوص بر روی چشم قرار میگیرد و پزشک با استفاده از لیزر کاتاراکت (کدورت ) زجاجیه را از بین میبرد. جراحی به صورت سرپایی انجام میشود. تنها شرایط لازم برای انجام لیزر این است که کاتاراکت (کدورت) باید حداقل 3 میلی متر دورتر از شبکیه یا عدسی قرار داشته باشد.
زجاجیه مادهٔ ژلهای و شفافی است که فضای پشت عدسی چشم را پر کرده است؛ و توسط برخی از سلولهای شبکیه تولید میشود. این ماده ۹۰٪ حجم چشم را تشکیل میدهد و ۹۵٪ ترکیب آن آب، و باقی انواع نمکها و گلوکز است. ضریب شکست زجاجیه ۱٫۳۴ است.زجاجیه باعث حفظ شکل کروی چشم میشود، و همراه با زلالیه فشار درون چشم را ثابت نگاه میدارد. به علاوه، زجاجیه لایهٔ نازک شبکیه را بر روی مشیمیه فشار میدهد و آن را در جای خود ثابت میکند. همچنین، زجاجیه با جذب بخشی از پرتوهای فرابنفش، از شبکیه محافظت میکند.مایع زجاجیه، دارای ترکیبی مشابه مایع نخاعی و سرم است و در عین حال پس از مرگ از آلودگیهای خون، باکتریها و اتولیز جسد، نسبتا مصون است. مایع زجاجیه به ویژه به علت نمونهگیری ساده و بدون نیاز به کالبدگشایی از نمونههای مورد توجه در پزشکی قانونی است.سطح پتاسیم زجاجیه در کودکان بسیار سریعتر از بالغین افزایش مییابد، به همین علت تعیین زمان مرگ در کودکانی که با استفاده از منحنیهای بالغین انجام گرفته باشد، بیش از زمان مرگ واقعی آنها است.بیشتر زجاجیه (Vitreous Humor) از آب (99%) تشکیل شده است و دو سوم حجم و وزن چشم را تشکیل می دهد. زجاجیه یک ماده شفاف بدون رگ ژل مانند است که اتاقک خلفی چشم را پر کرده است (حفره پشت عدسی تا شبکیه).
روش درمان قوز قرنیه بستگی به علائم آن دارد. اگر علائم خفیف باشند، دید بیمار با استفاده از عینک اصلاح میشود. ممکن است بیمار بعدها برای حفظ سطح بینایی قابل قبول، نیاز به استفاده از لنزهای تماسی سخت پیدا کند. بعضی از روشهایی که متخصصان چشم برای درمان قوز قرنیه پیشنهاد میکنند، در ادامه معرفی میشوند:
رینگ داخل قرنیه: رینگ قرنیه ابزار منحنی شکل کوچکی است که با جراحی داخل قرنیه قرار میگیرد. این ابزار، انحنای قرنیه را صافتر میکند تا دید بهتر شود.
ایجاد پیوندهای عرضی بیشتر در بافت کلاژن: در این روش، متخصص چشم از قطره چشم و همچنین طول موج خاصی از نور استفاده میکند تا قرنیه چشم را تقویت کند. این کار کمک میکند قرنیه صاف و سفت شده و از برآمدگی قرنیه در آینده جلوگیری شود.
پیوند قرنیه: وقتی علائم شدید شوند ممکن است پیوند قرنیه به بیمار توصیه شود. در این عمل، تمام یا بخشی از قرنیه بیمار با بافت قرنیه سالم و اهدایی جایگزین میشود. البته امروزه با پیشرفت علم و گسترش روشهای نوین، روش ترنس پی آر کی ریفایند به کمک بیماران آمده و آنان را از عمل پیوند قرنیه، بینیاز کرده است.
روش ترنس پی آر کی ریفایند در درمان قوز قرنیه
ترنس پی آر کی ریفایند یک روش جراحی بدون نیاز به تماس، برش و خونریزی است. این روش در کنار داشتن مزیتهای بیشمار، خطرات روشهای تهاجمی را ندارد. ترنس پی آر کی ریفایند روشی غیرتهاجمی است که از انرژی لیزر برای اصلاح شکل قرنیه استفاده میکند. ترنس پی آر کی ریفایند برای هر بیمار بهطور اختصاصی با توجه به ویژگیهای خاص برنامهریزی میشود. ترنس پی آر کی ریفایند روشی مؤثر در درمان قوز قرنیه بوده و باعث کاهش نیاز به پیوند قرنیه میشود.بر اساس مطالعات دقیق، تلفیق روشهای ایجاد پیوندهای عرضی در بافت کلاژن و ترنس پی آر کی ریفایند در درمان قوز قرنیه مؤثر است. انجام این درمانها تا حد زیادی به اصلاح قرنیه و بهبود آستیگماتیسم نامنظم کمک میکند.
در یک مطالعه مهم، روش ترنس پی آر کی ریفایند یک مرحلهای روی بیماران انجام شد. بیماران، مبتلا به قوز قرنیه فرم فراست (FFKC) و نزدیکبینی بودند. این مطالعه تأثیر طولانی مدت و همچنین ایمنی روش ترنس پی آر کی ریفایند را در اصلاح قوز قرنیه ثابت کرد.عمل ترنس پی آر کی ریفایند موجب کاهش واکنش التهابی و کاهش حساسیت به تابش نور پس از جراحی میشود و این موضوع، درد و تاری دید بیماران را پس از عمل به شدت کاهش میدهد.
روش ترنس پی آر کی ریفایند
ترنس پی آر کی ریفایند ورژن پیشرفتهتر و جدیدتر تکنیک ترنس پی آر کی است. در این روش، تابش لیزر برای هر بیمار، به صورت اختصاصی و بر اساس پارامترهای آماری و نوری تنظیم میشود. در نتیجه، ترنس پی آر کی ریفایند مزیتهای بسیاری نسبت به روشهای قدیمیتر دارد. یکی از این مزیتها، بالا رفتن کیفیت دید در شب و در روز و همچنین ایجاد دید سوپرویژن یا دید خلبانی در 99 درصد بیماران است. دید خلبانی، به معنای دید 10/11 به بالا است. 33 درصد بیماران بعد از عمل ترنس پی آر کی ریفایند، دید خلبانی 10/15 یا بالاتر از 10/15 پیدا میکنند.
نحوه انجام ترنس پی آر کی ریفایند
برای انجام ریفایند ترنس پی آر کی، ابتدا از قطره بیحس کننده موضعی استفاده شده و چشمها با محلول نمکی متعادل، شسته میشوند. در این عمل، نیازی به استفاده از الکل و ایجاد برش نیست و ابلیشن بهطور کامل با استفاده از لیزر اگزایمر صورت میگیرد.در تکنیک ترنس پی آر کی ریفایند ، ویژگیهای کامل آماری و نوری هر بیمار برای تنظیم تابش لیزر در نظر گرفته میشود. سن، کراتومتری (اندازهگیری انحنا و بازتاب سطح قدامی قرنیه)، ضخامت مرکزی قرنیه و شعاع انحنای قرنیه به عنوان پارامترهای اصلی برای تنظیم تابش لیزر لحاظ میشوند. بعد از ارزیابیهای اولیه، از دستگاه مخصوصی برای آنالیز اطلاعات توپوگرافیک چشم بیمار استفاده میشود. از هر چشم، تعداد 8 تا 10 اسکن متوالی تهیه میشود و جراح، از دقیقترین اسکن برای تنظیم مشخصات ابلیشن چشم استفاده میکند. تابش لیزر تنها یک بار صورت میگیرد و لایه اپیتلیوم و استرومای قرنیه در یک مرحله واحد لیزر میشوند.
ترنس پی آر کی ریفایند چه ویژگیهایی دارد؟
امکان درمان نزدیک بینی خفیف تا متوسط را فراهم میکند، صرف نظر از ابتلا به آستیگماتیسم.
اصلاح همزمان نزدیک بینی و آستیگماتیسم با این روش امکانپذیر است.
ریفایند ترنس پی آر کی دید خلبانی ایجاد میکند. از هر سه نفر، یک نفر بعد از عمل دید 10/15 یا بالاتر پیدا میکند.
ایمنی و اثربخشی ترنس پی آر کی ریفایند در اصلاح آستیگماتیسم نامتقارن و قوز قرنیه فرم فراست (FFKC) بسیار بالا است.
نیازی به تجویز میتومایسین C در بیماران مبتلا به نزدیک بینی خفیف تا متوسط وجود ندارد.
در درمان انواع عیوب انکساری چشم، عمل ریفایند ترنس پی آر کی در مقایسه با سایر لیزرهای چشم، کیفیت و کمیت بینایی بهتری ایجاد میکند.
ترنس پی آر کی معمولی باعث اصلاح آستیگماتیسم و نزدیک بینی شدید میشود، در مقایسه با روشهای قدیمیتر درد و تاری دید کمتری به همراه دارد، ترمیم لایه اپی تلیوم سریعتر است و راحتتر انجام میشود.
ریفایند ترنس پی آر کی علاوه بر مزیتهای ترنس پی آر کی معمولی، مزیتهای دیگری نیز دارد:
Cکاهش نیاز به مصرف میتومایسین
(بهبود حساسیت کنتراست (قدرت چشم برای تشخیص یک جسم بر روی یک زمینه
عدم ایجادHOA ؛ HOA یا عدم انطباق کانونی شدید (High-Order Aberration) زمانی رخ میدهد که سطح قرنیه، غیرطبیعی باشد. HOA میتواند در اثر جراحیهای قبلی، تروما یا بیماریهای مختلف چشمی ایجاد شود.
ایجاد دید خلبانی
اصلاح دوربینی، آستیگماتیسم نامتقارن و قوز قرنیه فرم فراست (FFKC)
ایجاد نتایج بهتر برای اصلاح نزدیک بینی
نتایج بهتر برای رفع آستیگماتیسم
روش ریفایند ترنس پی آر کی در مقایسه با روشهای قدیمیتر، ویژگیهای زیر را دارد:
تکنیکی کاملا بر پایه لیزر
سریعتر
انجام آسان بدون نیاز به برش
ایجاد درد و ناراحتی کمتر
کاهش تاری دید بعد از عمل
دوره بهبودی کوتاهتر
حدت بینایی (وضوح دید) تصحیح نشده (UDVA)، حدت بینایی تصحیح شده (CDVA) و ایمنی قابل مقایسه با پی آر کی ترنس اپی تلیال و پی آر کی با استفاده از الکل
ایجاد دید بهتر نسبت به لیزیک و پی آر کی
دوره بازیابی بعد از عمل سریعتر از تمام روشهای دیگر است؛ بهطوری که 97 درصد بیماران در دو روز اول و 100 درصد بیماران در سه روز اول بهبودی کامل پیدا میکنند.
کیفیت دید بعد از عمل ترنس پی آر کی ریفایند
ریفایند ترنس پی آر کی در بیماران مبتلا به انواع عیوب انکساری، کیفیت دید را هم از لحاظ ذهنی و هم از لحاظ عینی ارتقا میبخشد.
بهبود کیفیت دید در روز و در شب در بیماران مبتلا به نزدیک بینی همزمان با آستیگماتیسم یا بدون آستیگماتیسم
ریفایند ترنس پی آر کی تغییرات بالینی قابل توجهی در HOA ایجاد نمیکند؛ در حالی که بسیاری از جراحیهای چشم ممکن است این اختلال را شدیدتر کنند.
کراتوکونوس یا قوز قرنیه یک بیماری غیر التهابی تخریب قرنیه است و به طور کلی بر روی هر دو چشم تاثیر می گذارد که در این وضعیت خواندن و نوشتن یا رانندگی فرد مختل می شود.
قوز قرنیه چه علائمی دارد و چطور درمان می شود ؟
قوز قرنیه شایعترین دیستروفی قرنیه است که تأثیر آن 1 در هزار است، هرچند که برخی گزارش ها شایع بودن آن به میزان 1 در 500 نفر است ؛ کراتوکونوس یا قوز قرنیه (Keratoconus) در حقیقت مشکل تحلیل رونده قرنیه چشم است. برخلاف بیماری های چشمی که بعد از ورود به سن سالمندی بروز می کنند این بیماری معمولا" در سنین نوجوانی یا اوایل دهه سوم زندگی پدیدار می شود .
قوز قرنیه یک بیماری غیر التهابی تخریب قرنیه است (که در جلوی چشم قرار دارد) و به طور کلی بر روی هر دو چشم تاثیر می گذارد. مشکل اصلی، ضعف پروتئین کلاژن در قرنیه است این باعث می شود که قرنیه به صورت ساختاری و زیست مکانیکی "ضعیف" شود در نتیجه ،قرنیه یک شکل مخروطی با آستیگماتیسم نامنظم ایجاد می کند. پیشرفت قوز قرنیه می تواند بسیار متغیر باشد، در بعضی از بیماران به حالت ثابت باقی می مانند، در حالی که در دیگران به سرعت پیشرفت میکند، یک بیماری ژنتیکی است که در 10 درصد خانواده ها مشاهده شده است.قرنیه به طور طبیعی شکلی گرد یا کروی دارد ولی در کراتوکونوس (قوز قرنیه) قرنیه برآمده و مخروطی شکل می شود. در این بیماری قرنیه نازک شده و شکل آن تغییر می کند. این تغییر بر روی انکسار نور هنگام ورود به چشم تأثیر گذاشته و سبب کاهش وضوح بینایی می شود. کراتوکونوس ممکن است در یک یا هر دو چشم رخ دهد ولی در90٪ موارد در هر دو چشم دیده می شود که در این وضعیت خواندن و نوشتن یا رانندگی فرد مختل می شود. ادامه این بخش از سلامت نمناک به بررسی علل و روش های درمان قوز قرنیه پرداخته خواهد شد.
علائم قوز قرنیه چیست
علائم، می تواند شامل قابلیت دو بینی (آستیگماتیسم)، تصاویر چندگانه،تار بینایی (نزدیک و دوربینی) و حساسیت به نور (فتوفوبیا) باشد ؛معمولا با عینک، مشکل بینایی حل میشود اما همانطور که آسیتگماتیسم بدتر می شود، اکثر بیماران می توانند از لنزهای قابل لمس مخصوص استفاده کنند. علائم ممکن است در ابتدا یک جانبه باشد و بعدها ممکن است دوجانبه باشند.در 20٪ بیماران، این بیماری پیشرفته و مستلزم مداخله جراحی است.
سن شایع قوز قرنیه
این بیماری در نوجوانان و حدود سن بلوغ شروع شده و طی 7 تا 8 سال پیشرفت کرده و بعد تقریباً ثابت باقی می ماند، هرچند این زمان ممکن است تغییر کند ولی رشد و پیشرفت این بیماری ممکن است ناگهانی یا تدریجی باشد، معمولاً بین 10 تا 30 سالگی شایع تر است.
تشخیص کراتوکونوس قرنیه
برای تشخیص قوز قرنیه، چشم پزشک سابقه پزشکی و خانوادگی شما را بررسی کرده و امتحان چشم را انجام خواهد داد. او می تواند آزمایش های دیگری برای تعیین جزئیات بیشتر در مورد شکل قرنیه شما انجام دهد.
آزمایشات برای تشخیص قوز قرنیه عبارتند از:
بازتاب چشم:
در این آزمایش ،چشم پزشک از تجهیزات ویژه ای استفاده می کند که چشم شما را برای بررسی مشکلات بینایی اندازه گیری می کند. او ممکن است از شما بخواهد از دستگاهی که حاوی لنزهای مختلف (فوروپتر) است، استفاده کنید.برخی از پزشکان ،ممکن است از ابزار دست (رتینو اسکوپ) برای ارزیابی چشم استفاده کنند.
معاینه لامپ:
در این آزمایش ،پزشک شما یک پرتو عمودی نور را روی سطح چشم هدایت می کند و از یک میکروسکوپ با قدرت کم استفاده می کند. او شکل قرنیه شما را ارزیابی می کند.پزشک ممکن است تست را پس از استفاده از قطره چشمی برای انعطاف پذیری قرنیه ادامه دهد. این کمک می کند تا پشت چشم دیده شود.
کراتومتری:
در این آزمایش چشم پزشک شما یک دایره نور بر روی قرنیه شما متمرکز می کند، تا بازتابی برای تعیین شکل پایه قرنیه داشته باشد .
طرح کامپیوتری:
تست های عکاسی ویژه مانند توموگرافی مختلط اپتیک و توپوگرافی قرنیه تصاویری دقیق از قرنیه ایجاد میکنند. این آزمایش همچنین می تواند ضخامت قرنیه شما را اندازه گیری کند.
درمان قوز قرنیه در طب مدرن با جراحی و بدون جراحی
درمان قوز قرنیه بستگی به شدت وضعیت شما و سرعت پیشرفت بیماری دارد. قوز قرنیه خفیف تا متوسط می تواند با عینک یا لنزهای تماسی درمان شود ؛ برای اکثر مردم ،قرنیه پس از چند سال پایدار می شود. در بعضی از افراد مبتلا به قوز قرنیه، استفاده از لنز کار دشواری است در این موارد ممکن است جراحی ضروری باشد.
عینک یا لنزهای نرم :
عینک ها یا لنزهای نرم می توانند بینایی تار و یا تحریف شده را در ابتدای قوز قرنیه اصلاح کنند اما مردم اغلب مجبورند عینک خود را تغییر دهند ،چون شکل قرنیه آنها تغییر میکند. لنزهای تماسی سخت لنزهای تماسی سخت (گاز سفت و محکم) اغلب گام بعدی در درمان قوز قرنیه پیشرفته است. لنزهای سخت ممکن است در ابتدا احساس ناراحتی کنند، اما بسیاری از افراد به استفاده از آنها اصرار می ورزند و می توانند بینایی خوبی داشته باشند. این نوع لنز را می توان با قرنیه تنظیم کرد.
لنزهای Piggyback اگر لنزهای سفت و سخت ناراحت کننده باشند، ممکن است پزشک شما یک لنز نرم "piggybacking"را توصیف کند.
لنزهای هیبرید:
این لنزها مرکزی سخت و با اطراف نرم دارند. افرادی که نمی توانند لنزهای سخت را تحمل کنند ممکن است لنزهای ترکیبی را ترجیح دهند.
لنز اسکلرال:
این لنزها برای تغییر شکل بسیار نامنظم در قرنیه شما در قوز قرنیه پیشرفته مفید هستند.لنزهای اسکلرال مانند لنزهای سنتی استفاده می کنند، در قسمت سفید چشم (اسکررا) قرار می گیرند و بدون لمس شدن روی قرنیه قرار میگیرند.اگر از لنزهای تماسی سفت و یا اسکلرال استفاده می کنید، مطمئن شوید که آنها توسط دکتر چشم با تجربه در درمان قوز قرنیه نصب شده اند.شما همچنین باید بررسیهای منظم داشته باشید، تا تعیین کنید آیا اتصالات باقی میماند یا خیر ؛یک لنز ناسازگار می تواند به قرنیه آسیب برساند.
عمل جراحی برای درمان قوز قرنیه
اگر دچار زخم قرنیه، نازک شدن شدید قرنیه ، بینایی ضعیف حتی با قویترین لنزهای تجویزی داشته باشید، ممکن است به جراحی نیاز داشته باشید.چندین جراحی در دسترس است، بسته به محل مخروط انقباض و شدت وضعیت شما.
درج قرنیه:
در طی این جراحی، پزشک شما محل های پلاستیکی کوچک، شفاف و نیمه شفاف را در داخل قرنیه قرار می دهد تا مخروط را صاف کرده، شکل قرنیه را تقویت کند و بینایی را بهبود بخشد.درج قرنیه می تواند شکل قرنیه را نرم تر، پیشرفت قوز قرنیه را کندتر کند و نیاز به پیوند قرنیه را کاهش دهد.درج قرنیه می تواند برداشته شود، بنابراین این روش می تواند یک معیار موقت باشد.این جراحی، شامل خطراتی نظیر عفونت و صدمه به چشم است.
پیوند قرنیه
اگر شما زخم قرنیه یا نازک شدن شدید دارید، به احتمال زیاد نیاز به پیوند قرنیه (کراتوپلاستی) دارید.کراتوپلاستی، یک پیوند جزئی ضخیم است که فقط یک بخش از سطح قرنیه جایگزین می شود. کراتوپلاستی یک پیوند کامل قرنیه است که در این روش، پزشکان قطعه کامل ضخیم قرنیه شما را حذف کرده و آن را با بافت اهداکننده جایگزین می کنند.بازیابی پس از کراتوپلاستی می تواند تا یک سال طول بکشد و ممکن است لازم باشد که لنزهای تماسی سفت و سخت استفاده کنید، تا دید کامل داشته باشید .بهبود کامل بینایی ممکن است چند سال پس از پیوند شما رخ دهد.پیوند کرونا ،برای قوز قرنیه به طور کلی بسیار موفق است، اما عوارض احتمالی شامل رد پیوند، بینایی ضعیف، آستیگماتیسم، عدم توانایی لنزهای تماسی و عفونت است.
این بیماری علائمی چون درد، قرمزی و التهاب ندارد؛ قوز قرنیه از بیماری هایی است که بیشترین علت آشکار آن، نقصان دید در افراد است و عمده شکایت این افراد نیز به دلیل کاهش دید بوده و با عینک به دید مطلوب نمیرسند.در سالهای اخیر شایعترین علت پیوند قرنیه در دنیا شیوع بیماری قوز قرنیه بوده است، تشخیص زودهنگام این بیماری در جلوگیری از پیشرفت آن بسیار موثر است. با توجه به اینکه استحکام قرنیه کم و بافت آن از لحاظ ساختار کلاژنی ضعیف است، بر اثر برخی عوامل فشار بر سطح چشم افزایش یافته و انحنای طبیعی بافت قرنیه تغییر میکند و میزان انحنای آن به سمت بیرون بیشتر خواهد شد که در اصطلاح به آن بیماری قوز قرنیه گفته میشود.بیماری قوز قرنیه از سنین 10 سال به بعد ظاهر میشود و معمولا نمود آن به صورت اختلال دید است که با عینک اصلاح نمیشود؛ زیرا آستیگماتیک نامنظم در چشم ایجاد می کند.این بیماری در غالب موارد دو طرفه است، اما میتواند به صورت غیر قرینه بروز کند؛ یعنی اول یک چشم درگیر شود و سپس چشم دوم را گرفتار کند. از خصوصیات بیماری قوز قرنیه این است که به صورت پیش رونده و با افزایش طول عمر به خصوص در سال های نوجوانی و جوانی شروع به پیشرفت می کند و عمده پیشرفت این بیماری نیز در همین سن اتفاق می افتد.این بیماری علائمی چون درد، قرمزی و التهاب ندارد؛ قوز قرنیه از بیماری هایی است که بیشترین علت آشکار آن، نقصان دید در افراد است و عمده شکایت این افراد نیز به دلیل کاهش دید بوده و با عینک به دید مطلوب نمیرسند.اگر بیماری بسیار پیشرونده باشد ممکن است با کدورت در قرنیه یا پاره شدن لایه های عقبی قرنیه همراه باشد، اما در غیر این صورت علائم آشکار دیگری در این بیماری نخواهیم داشت. نحوه تشخیص این بیماری به این صورت است که فرد با علائم کاهش دید مراجعه می کند و اگر بیماری در مراحل شدید باشد، با معاینه معمولی قابل تشخیص است ولی چنانچه بیماری خفیف باشد، نیاز به تصویربرداریهای خاص قرنیه وجود دارد که تکنیک های تصویربرداری هم متعدد هستند و این تکنیک ها کمک می کنند بیماری در مراحل اولیه کشف شود. تشخیص این بیماری در مراحل اولیه از چند نظر اهمیت دارد؛ در این مرحله امکان جلوگیری از پیشرفت بیماری بسیار بالاست.افراد مبتلا به این بیماری کاندیدای عمل جراحی لیزر و اعمال جراحی همراه با برش نیستند. چون قرنیه این افراد به دلیل بیماری ضعیف است و امکان تضعیف بیشتر بافت قرنیه در این عمل های جراحی بالاست. بنابراین این گونه عمل ها درمان مناسبی برای بیماری قوز قرنیه نیستند. این افراد چنانچه این روش ها را برای درمان استفاده کنند، در مدت زمانی کوتاه دچار کاهش دید شدیدتری می شوند.یکی از راه های جلوگیری از پیشرفت بیماری این است که ابتدا بافت قرنیه در معرض ماده حساسی چون ریبوفلاوین و سپس اشعه ماورای بنفش قرار می گیرد، این اقدام در جهت استحکام بخشی بافت قرنیه انجام می شود که بر اساس گزارش های یک دهه اخیر در این زمینه، این روش نتایج قابل توجه و موفقی در پی داشته است؛ به طوری که بیماری کامل متوقف شده یا از شدت پیشرفت آن به میزان بالایی کاسته شده است.تشخیص زودهنگام این عارضه در مراحل اولیه بروز آن از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است؛ چون اگر بیماری قوز قرنیه در مراحل خفیف تشخیص داده شود، با روشهای اصلاحی ساده و استفاده از عینک، کاهش دید در این افراد قابل اصلاح است و این افراد میتوانند به زندگی عادی خود بازگردند و هیچ محدودیتی در زندگی حتی برای برعهده گرفتن مشاغل مهم نخواهند داشت.
اگر بیماران به هر دلیلی با عینک به دید مطلوب خود نرسند، می توان با استفاده از کارگذاری حلقه یا لنزهای خاص در بافت قرنیه، دید طبیعی را به این افراد بازگرداند. افراد مبتلا به بیماری قوز قرنیه چون اشکالی در ساختمان شبکیه چشم خود ندارند و ساختمان چشم طبیعی است، بنابراین با روشهای مختلف می توان قرنیه را به انحنای طبیعی خود رساند تا افراد به دید مطلوب دست یابند.
شیوع این بیماری در سن کودکی نیست و از 10 سالگی به بعد بروز میکند، بر این اساس احتمال ایجاد تنبلی چشم در این افراد اندک است. چنانچه بیماری بسیار پیشرفت کرده که جراحیهای سادهای چون حلقه یا لنزگذاری در بافت قرنیه جوابگوی درمان نیست، نیاز به پیوند قرنیه وجود دارد. البته پیوند قرنیه مسائل و معضلاتی را به دنبال دارد که باعث می شود فرد پس از مدت ها دوباره به کاهش دید و عوارضی چون باقی ماندن رد پیوند دچار شود. بنابراین بهترین راه، پیشگیری از پیشرفت بیماری با تشخیص زودهنگام آن است.
آگاهی بخشی به خانوادهها در این زمینه میتواند بسیار حائز اهمیت باشد؛ خانوادههایی که فرزند نوجوان دارند که از ضعف بینایی به خصوص به شکل آستیگماتیک (نزدیک بینی) رنج میبرد، بهتر است برای تشخیص نوع ضعف بینایی و علت آن به متخصص چشم مراجعه کنند.
بروز بیماری قوز قرنیه در افراد علت شناخته شده و دقیقی ندارد، البته با بررسیهای انجام شده، دریافتهاند که زمینه ژنتیک در بروز این بیماری بسیار مطرح است. همچنین وجود برخی بیماریها نیز زمینه ابتلای افراد به بیماری قوز قرنیه را افزایش میدهد؛ کودکان سندرم داون و افراد آتوپی ممکن است بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری باشند.
به طور کلی هر عاملی که باعث شود فرد در بلندمدت مالش مداوم سطح چشم داشته باشد، در ایجاد قوز قرنیه تاثیر دارد. همچنین در افرادی که حساسیت های شدید فصلی مانند حساسیت های بهاره دارند، بروز این بیماری بسیار دیده شده است. در مجموع میتوان تاکید کرد که مالش و سایش سطح قرنیه بیشتر از سایر عوامل، بروز این بیماری را به دنبال دارد. البته کسانی که در طولانی مدت از لنزهای سخت و نیمه سخت استفاده می کنند نیز مستعد ابتلا به بیماری قوز قرنیه هستند.